Nederlandse gemeenten moeten verplicht iedere vijf jaar de geluidsbelasting in kaart brengen. Het Europees Milieuagentschap verzamelt die cijfers. Daaruit blijkt dat 20 procent van de bewoners in Utrecht en omliggende gemeenten, zoals Nieuwegein en Houten, wordt blootgesteld aan niveaus van 55 tot 60 decibel per dag. Dat maakt Utrecht, in vergelijking met andere gemeenten, de meeste lawaaiige plek van Nederland. Hilversum staat op de tweede plaats, Amsterdam staat opvallend genoeg in de middenmoot en de minste geluidsoverlast wordt gemeten in Almere.

In een reactie laat de gemeente Utrecht weten: 'Utrecht is een compacte, bedrijvige stad en fungeert als de draaischijf voor de mobiliteit van Nederland.' De gemeente wijst erop dat er onduidelijkheid is over welke wegen wel en welke wegen geen gegevens aangeleverd moeten worden en zoekt de verklaring bij de manier waarop geluidshinder in kaart wordt gebracht. 'Bij geluidsmetingen nemen we ook alle wegen in de stad mee (niet alleen het hoofdwegennet), iets wat niet alle overheden doen.'

Utrecht neemt maatregelen om geluidshinder zo veel mogelijk te voorkomen. 'Zo gaan we bij het vervangen van wegdek we voor stil asfalt, stimuleren we schonere en stillere vervoersmiddelen en hanteren we voor nieuwbouwgebieden strengere geluidsnormen dan de wet vraagt.'

Jaarlijks 12.000 sterfgevallen in Europa

In oktober publiceerde de Wereldgezondheidsorganisatie WHO het dringende advies aan overheden om omgevingslawaai drastisch te verminderen. Een op de drie Nederlanders wordt dagelijks blootgesteld aan niveaus die volgens de WHO onverantwoord hoog zijn. Het wetenschappelijk bewijs voor een verhoogd risico op hart- en vaatziekten is inmiddels zeer sterk. Het Europees Milieuagentschap schat dat jaarlijks 12.000 Europeanen voortijdig overlijden aan door lawaai veroorzaakte hart- en vaatziekten.

Nederland: rond de 80 mensen eerder dood

Fred Woudenberg, hoofd van de afdeling Leefomgeving bij de GGD Amsterdam: ‘Als je maar lang genoeg hinder hebt en in je slaap wordt gestoord, kan je bloeddruk omhoog gaan. Dat gebeurt bij heel veel mensen. En als dat maar lang genoeg gebeurt, kan je hart- en vaatziekten krijgen, wat kan leiden tot een hartinfarct waaraan je kan overlijden.’

Op basis van de gemeentecijfers over blootstelling aan verkeerslawaai schatten de Nederlandse Stichting Geluidshinder (NSG) en deskundigen van de GGD dat zo’n 80.000 mensen ernstig in hun slaap worden verstoord. Rond de duizend Nederlanders ontwikkelen hart- en vaatziekten. Circa 80 mensen per jaar gaan eerder dood door verkeerslawaai.

Nieuwe wet staat meer geluid toe

Volgens Erik Roelofsen van de NSG doen gemeenten veel te weinig om straten stiller te krijgen, terwijl dit in EU-verband wel is afgesproken. De wettelijk verplichte actieplannen die gemeenten moeten opstellen voor de aanpak van geluid zijn volgens hem lang niet ‘ambitieus’ genoeg. ‘De actieplannen zijn in de meest gemeenten gewoon boterzacht. Je mag ook opschrijven dat je niets doet.’

Gemeenten moeten keuzes maken

Fred Woudenberg maakt zich ernstige zorgen over de nieuwe Omgevingswet, waarover de Tweede Kamer zich nu buigt. ‘Gemeenten hebben een enorme bouwopgave en dan zit de geluidswetgeving vaak in de weg. Het Rijk geeft gemeenten daarin meer ruimte dan verstandig is.’ De adviesnormen van de WHO zijn volgens Woudenberg zeker haalbaar, maar dan moeten gemeenten keuzes maken. ‘Wat het wegverkeer betreft, kun je zeggen dat in heel Nederland de gezondheidseffecten zouden halveren. Dat scheelt behoorlijk.’

Hoewel het advies van de WHO al bijna een jaar oud is, wil staatssecretaris Stientje van Veldhoven (Infrastructuur & Milieu) eerst nader onderzoek afwachten van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Of ook Nederlandse geluidsnormen omlaag moeten, wordt waarschijnlijk pas volgend jaar besloten.