Jongeren experimenteren volop met de e-sigaret. Marketeers spelen daar handig op in met de verkoop van aantrekkelijke smaakjes en verpakkingen. Als je in een gelikte vape store rondloopt, zou je bijna vergeten dat de e-sigaret ook schadelijk kan zijn voor de gezondheid.
De e-sigaret was dit najaar volop in het nieuws nadat in Amerikaanse media berichten verschenen over jongeren die overleden zijn na het gebruik van de e-sigaret. Waarschijnlijk door het toevoegen van THC, de werkzame stof uit cannabis. De discussie over de risico’s van vapen, het roken van een e-sigaret, kwam daardoor wereldwijd en ook in Nederland in een stroomversnelling.
Shisha-pen
Het roken van een e-sigaret wordt dampen of vapen genoemd. Een variant op de e-sigaret is de shisha-pen die een aantal jaar heel populair was onder jongeren. Een shisha-pen is een verdamper in de vorm van een pen die in allerlei kleuren en smaken verkrijgbaar is.
Meer e-rokers dan tabak rokende jongeren
De zorgen over de e-sigaret zijn volgens Esther Croes, onderzoeker bij het Trimbos-instituut, terecht. ‘Wat we zien is dat er op dit moment veel meer jongeren met een e-sigaret experimenteren dan roken.’ Cijfers van het Trimbos uit 2017 bevestigen dat. Van de scholieren van 12 tot en met 16 jaar heeft 28 procent wel eens een e-sigaret (of shisha-pen) gebruikt en 17 procent tabak gerookt.
‘Wat we zien is dat er op dit moment veel meer jongeren met een e-sigaret experimenteren dan roken’
Volgens Croes zijn e-rokende jongeren vaak geen stevige e-sigaretgebruikers, maar zij is wel bezorgd dat het experimenteren met vapen, drempelverlagend werkt om te gaan roken. ‘Terwijl we juist heel erg hard ons best doen om een rook- én dampvrije generatie te laten opgroeien.’
De vraag is of dat lukt met de hype rond de e-sigaret. Het blijkt overigens lastig aan te tonen dat de e-sigaret ook echt de oorzaak is dat jongeren overstappen naar gewone sigaretten. ‘We zien dat kinderen die een e-sigaret gebruiken hoog ‘sensation seeking’ zijn, dus een hoog nieuwsgierigheidsniveau hebben en uitdagingen zoeken. Net als kinderen die gaan roken. Maar nu blijkt uit steeds meer studies dat ook kinderen die een e-sigaret gebruiken en niet zo hoog scoren op ‘sensation seeking’, ook vaker gaan roken. Dat is nog steeds geen hard bewijs, maar wel verdacht.’
Gevaren van de Juul
‘Het probleem met de e-sigaretten die populair zijn in de Verenigde Staten, zoals de zogenoemde Juul, is het hoge nicotinegehalte. In de Verenigde Staten hebben ze nicotineconcentraties in die Juul zitten die tweeëneenhalf tot drie keer zo hoog zijn als in Nederland maximaal is toegestaan. Bovendien zit de nicotine er in een andere vorm in: nicotinezout.’ Dit maakt het aantrekkelijker voor jongeren om met e-sigaretten te beginnen. ‘Nicotinezout heeft een minder sterk effect in je keel. Nicotine is vies in het begin, dat vinden kinderen niet fijn, maar als het dan verzacht is door nicotinezout en er ook hele leuke smaakjes omheen zitten dan merk je dat eigenlijk niet zo.’
Het grote gevaar van de Juul is volgens Croes dat het heel snel verslavend is. Er zijn al verhalen van Amerikaanse jongeren die afkicken van de Juul door over te stappen op tabakssigaretten. In Nederland is de Juul met deze hoge nicotine-concentraties niet toegestaan. Naar verwachting brengt de fabrikant bij ons een variant op de markt die aan de Europese regels voldoet qua nicotine-concentratie, maar nog steeds de hippe uitstraling en fancy smaakjes biedt. Dat zijn heel zorgwekkende ontwikkelingen.’
‘Hip product’
De aantrekkingskracht van de Juul is groot. ‘Het is een heel hip product. Het ziet eruit als een memory stickje en is echt ‘gemarket’ voor kinderen.’ Ook de e-sigaretten die nu al op de Nederlandse markt zijn hebben een grote aantrekkingskracht op jongeren, met een keus uit bijna 20.000 smaakjes, design-verpakkingen, modern gestileerde winkels en vloeistoffen die speciaal bedoeld zijn om enorme wolken te maken waarmee je ‘vape tricks’ kunt doen.’ Een populaire vape trick is om met de damp cirkels te maken en daar andere rondjes doorheen te blazen. ‘Jongeren, maar ook mensen tussen de 20 en 30 jaar, vinden dat heel leuk om te doen. Ook mensen die nooit gerookt hebben. Dat is absoluut niet wat we willen.’
‘Het is een heel hip product. Het ziet eruit als een memory stickje en is echt ‘gemarket’ voor kinderen’
Ook de smaakjes van de vloeistoffen, de liquids, die gebruikt worden in de e-sigaret, zijn volgens Croes heel duidelijk gericht op de verkoop aan jongeren. ‘Ik denk dat een strakkere regulering van die smaakjes heel goed zou zijn. Bijvoorbeeld door een verbod op smaakjes als cheesecake, pina colada, suikerspin, mojito. Denk je dat een verstokte roker juist hiernaar op zoek is? Ik ook niet. En ik denk ook dat het voor jongeren goed helder moet zijn dat een e-sigaret zeker geen onschuldig product is.’
