Het gaat niet goed met de biodiversiteit in Nederland. Tekenend is het verdwijnen van de grutto uit onze weilanden. Vijftig jaar geleden waren er nog 120.000 grutto’s, tegenwoordig zijn dat er minder dan 30.000. ‘Weidevogelboerin’ Wieke Marije probeert het tij te keren. Maar daarvoor betaalt ze een hoge prijs: “Onze koeien produceren meer broeikgasgassen en minder melk. Dat is wel een knelpunt.”
Wie door het Friese dorpje Ginnum rijdt kan hem haast niet missen. Aan het toegangshek naar een van de vele weilanden in de omgeving is een groot spandoek bevestigd. ‘Welkom thuis grutto' valt erop te lezen. “Zo weten ze waar ze moeten zijn”, grapt boerin Wieke Marije Bakker (25). Samen met haar vader creëerde ze een waar weidevogelparadijs: “Alleen op dit perceel hebben we al meer dan tachtig gruttonesten, op onze andere percelen nog veel meer”, vertelt Wieke Marije trots.
Dag en nacht bezig voor de grutto
Dag en nacht zijn vader en dochter Bakker bezig om het de grutto naar de zin te maken: “We laten ons land onder water lopen om de vogels te lokken. Op ieder perceel heeft het gras een andere lengte, zodat jonge vogels veilig afgeschermd van prooien kunnen opgroeien in hoger gras. Elke dag struinen we onze weilanden af op zoek naar nieuwe nesten die we afzetten met draad. En ‘s nachts volgen we via wildcamera’s alles wat er op het veld gebeurt.”
Sinds 1990 daalde het aantal weidevogels in Nederland met 45 procent, en ook met de biodiversiteit gaat het niet goed. Maar daar is in Ginnum niets van te merken. Niet voor niets nomineerde de Vogelbescherming de familie Bakker vorig jaar voor de Gouden Grutto, een prijs voor weidevogelboeren. “Als je ziet wat er allemaal groot wordt en als die kleine kuikens dan vliegvlug worden, daar doe je het toch voor?”
Toch brengen de vele vogels niet alleen vreugde met zich mee. Door hun radicale weidevogelkoers loopt de familie Bakker jaarlijks tienduizenden euro’s mis.
Foqus planet
De boerderij van Wieke Marije Bakker levert sinds jaar en dag melk aan zuivelbedrijf FrieslandCampina, dat via hun duurzaamheidsprogramma Foqus planet groene boeren beloont. Zo krijgen boeren met een lage CO2-emissie een bonus van 1,50 euro per honderd kilogram melk.
"Ik zou me geen weiland kunnen voorstellen wat kaal en stil is. Dan zou ik echt gebroken zijn."
“Maar daar komen wij niet voor in aanmerking”, verzucht Wieke Marije. “Wij laten ons gras een stuk langer groeien dan op andere boerderijen, zo kunnen de kuikens veilig groot worden. Maar koeien moeten dat gras langer herkauwen, daarom scheten ze meer en stoten ze meer broeikasgassen uit. De CO2-norm van FrieslandCampina is voor ons dus niet haalbaar.”
Minder eiwitten, minder melk
Dat is niet het enige nadeel voor weidevogelboeren als Wieke Marije: “Hoe langer gras staat, hoe lager het eiwitgehalte. En hoe minder eiwitten in het gras, hoe minder melk de koeien produceren. Daar leveren we dus ook op in.”
Via het biodiversiteitspotje (max. 50 eurocent per 100 kilogram melk) van Foqus planet komt Wieke Marije wel in aanmerking voor een bonus, maar de 30 eurocent per 100 kilogram melk die ze daaruit ontvangen is vooral een doekje voor het bloeden. “We hebben tweehonderdvijftig koeien die ongeveer 10.000 kilo melk per jaar geven, reken maar uit hoeveel je dan misloopt.” Een snelle rekensom wijst uit dat het voor Wieke Marije om ongeveer 40.000 euro gaat.
Fonds voor weidevogelboeren
“Weidevogelboeren is echt een specifieke tak van sport”, vertelt Cor Hoogeveen, veehouder en bestuurslid van FrieslandCampina, in reactie op het verhaal van Wieke Marije. Hij is bekend met de problemen die sommige weidevogelboeren ervaren: “Het is heel belangrijk wat de markt wil. We zien dat de bereidheid van onze klanten om voor CO2-arme melk te betalen substantieel groter is dan voor biodiversiteit. Maar we zien wel dat die bereidheid groeit.”
Hoogeveen geeft aan graag iets voor boeren zoals Wieke Marije te betekenen. “Wij bekijken nu hoe wij daar een verdienmodel voor kunnen vinden. Op dit moment zetten we een fonds op, zodat er meer geld voor biodiversiteit beschikbaar komt. We hopen dat de supermarkten en banken daar ook een bijdrage aan gaan leveren. Daar hopen we dit jaar nog handen aan voeten aan te geven.”
Nog even geduld
Hoewel Wieke Marije dus nog even geduld moet hebben, hoeven de grutto’s in Ginnum niet te vrezen. “Als je de jaarcijfers ziet, dan denk je wel eens: kunnen we er niet beter mee ophouden? Maar als de weidevogels vanuit Afrika hier weer terugkomen zonder GPS, daar geniet je toch van. Ik zou me geen weiland kunnen voorstellen wat kaal en stil is. Dan zou ik echt gebroken zijn.”
Bekijk hieronder de uitzending 'Boerendilemma: geld of de grutto' terug:
Wil je op de hoogte blijven van dit onderzoek?
Elke week sturen we je onderzoeksverhalen, tips van de redactie, en verhalen die je nog van ons kan verwachten.
