In de helft van de provincies speelt duurzaamheid een beperkte rol bij het verdelen van pachtgrond onder boeren. Dat blijkt uit onderzoek van Pointer (KRO-NCRV). Een duurzame pachtuitgifte kan een belangrijke bijdrage leveren aan de landelijke doelstelling van drie keer zoveel biologische landbouw in 2030.

Provincies verpachten gezamenlijk ruim 20.000 hectare landbouwgrond van de in totaal 1,8 miljoen hectare. Sinds enkele jaren geven veel provincies bij het uitgeven van pachtgrond bonuspunten aan boeren met een duurzame bedrijfsvoering. Zo maken deze boeren een grotere kans om de pachtgrond te krijgen.

Maar uit vragen van Pointer aan de twaalf provincies blijkt dat er grote verschillen zijn in het duurzaamheidsbeleid, en is het maar de vraag of groene boeren daar altijd van profiteren. Zo is in de helft van de provincies (Groningen, Friesland, Drenthe, Overijssel, Gelderland en Zeeland) het hoogste bod of de afstand van het erf tot het te verpachten perceel het belangrijkste criterium bij het bepalen wie de pachtgrond krijgt. De afstand tot het perceel is een duurzaamheidscriterium, omdat dit het aantal reiskilometers met zware landbouwmachines beperkt.

Biologische boeren kunnen vaak niet opbieden tegen boeren die grond nodig hebben voor hun mestoverschot.

Maar volgens ruraal socioloog Margriet Goris hoeft dit niet te betekenen dat de grond dan ook daadwerkelijk naar een groene boer gaat. “Veel biologische boeren zijn afhankelijk van grond die verder weg van hun boerderij ligt. Dat komt onder andere omdat een deel nog niet generaties lang op een bepaalde plek boert. Het afstandscriterium maakt de kans dan juist kleiner dat zij in aanmerking komen voor een stuk grond”, zegt Goris. “Door de strengere mestwetgeving zijn veel boeren op zoek naar grond. Biologische boeren kunnen vaak niet opbieden tegen gangbare boeren die grond nodig hebben voor hun mestoverschot.”

Glyfosaat en kunstmest

Provincies kunnen ook aanvullende voorwaarden verbinden aan het land dat zij verpachten. Bijvoorbeeld door het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen of kunstmest te verbieden. Maar uit de antwoorden op de vragen van Pointer blijkt dat boeren in vrijwel alle provincies bestrijdingsmiddelen en kunstmest mogen gebruiken. Ook het omstreden bestrijdingsmiddel glyfosaat is nog in vijf provincies (Friesland, Overijssel, Zeeland, Limburg, Gelderland (pleksgewijs)) toegestaan.

boer Boons

Hoe boer Boons zijn biologische grond verloor aan de hoogste bieder: ‘Ik neem hem niks kwalijk, de provincie wel’

Jarenlang pacht boer Pieter Boons (64) een stuk grond van de provincie. Maar net als hij van de vruchtbare, biologische grond wil gaan profiteren, raakt hij het kwijt.

“Het is nog een heel divers beeld, dat hangt natuurlijk mede af van de politieke kleur van de betreffende provincie”, zegt bijzonder hoogleraar agrarisch recht Jeroen Rheinfeld. “Dan kun je misschien de vraag stellen of dit wel een item is dat je op provinciaal niveau moet regelen. Ik zou eigenlijk een oproep willen doen aan de provincies: leg uw beleid nu eens naast elkaar.”

De overheid wil dat in 2030 15 procent van het landbouwoppervlak biologisch is, nu is dat zo’n 4,5 procent. Ruraal socioloog Goris ziet dat op deze manier niet gebeuren: “Pachtbeleid is een makkelijk instrument om stappen in de goede richting te zetten. Als je die grond uitgeeft met duurzaamheidscriteria is dat een quick win. Maar zoals het er nu uitziet gaan we die 15 procent niet halen.”

Kijk hieronder de uitzending over de gevolgen van het Nederlandse pachtbeleid:

Header bij uitzending 'Boer zoekt pacht'
26 min 10 s

In 2030 moet er drie keer zoveel biologische landbouw zijn. Het verpachten van grond aan biologische boeren is volgens experts een belangrijk instrument, want een derde van alle landbouwgrond is pachtgrond. Waarom kiest de overheid als grote verpachter toch vaak voor de hoogste bieder? Dat overkomt ook biologische boer Pieter Boons. Jarenlang pacht hij een stuk grond dat hij met veel liefde verzorgt, maar dan verlengt de provincie Noord-Brabant zijn tijdelijke pachtcontract niet meer. Hij verliest de grond aan een boer die meer geld biedt, maar niet biologisch is. Gebruikt de overheid hun pachtgrond om te verduurzamen of meer als melkkoe?

Maria van Maanen

Steeds weer moet Maria op zoek naar nieuwe plek voor biologische tuinderij: 'Alles wat we hebben opgebouwd straks weg’

Tuinderij de Wilde Peen in Ede draait als een tierelier. Maar ondanks het succes moet Maria weer op zoek naar een nieuwe plek om haar groenten te telen.

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief

Ontvang iedere week onze beste verhalen in je mailbox.

Makers

Redacteur

Samen komen we verder

Ons onderzoek begint bij jou. Heb jij een tip of ervaring die je met ons wil delen? Laat het ons weten!

Heb jij een tip of ervaring die je met ons wil delen? Laat het ons weten!

Documentatie uploaden
CAPTCHA
Deze vraag is om te controleren dat u een mens bent, om geautomatiseerde invoer (spam) te voorkomen.

Bedankt, je tip is verstuurd

Wat gebeurt er nu met mijn tip?

Bedankt dat je de tijd hebt genomen om het tipformulier in te vullen. Je tip is verstuurd naar de redacteur van het onderzoek. Wij publiceren niets met naam en toenaam zonder contact met je op te nemen. Soms krijgen we zoveel tips binnen dat het ons helaas niet lukt om iedereen een persoonlijke reactie te sturen. We vragen je begrip hiervoor. 

Benieuwd naar de impact van eerdere tips?

Van kamervragen tot petities en maatschappelijk debat: samen met jou pakken we systemisch falen en onrecht aan. Benieuwd naar de impact van eerdere onderzoeken en ingezonden tips? Bekijk dan nu ons track record.