We komen de familie Stanczak tegen in ons onderzoek naar overlast van laagfrequent geluid. Geluidsdeskundige Henk Hasper, die in zijn vrije tijd mensen bijstaat die kampen met geluidsoverlast, wijst ons op de situatie van deze familie.

Die situatie is niet te benijden. Cora Stanczak en haar man wonen sinds 2000 op ongeveer 120 meter afstand van scheepswerf Reimerswaal in Hansweert. Een scheepswerf die na de oprichting in 1992 snel is gegroeid. Zeker als in 2003 een uitbreiding plaatsvindt van het terrein waar de scheepswerf gebruik van maakt. Cora: 'Het was een klein werfje, dat een beetje uit zijn jas groeide. We wonen hier in het huis van mijn ouders. Mijn vader zei altijd: er moet ook gewerkt worden. Maar nu draaien er dag en nacht scheepsmotoren'.

Chaos in besluitvorming

Sinds de uitbreiding van 2003 valt de scheepswerf onder twee gemeentebesturen. Handhaven op overlast door laagfrequent geluid is al niet de favoriete bezigheid van overheden. Mede door de kritische houding van de omwonenden nemen de twee gemeenten in twee jaar tijd maar liefst veertien besluiten over de werf.

‘Het is niet alleen voor de omwonenden, maar zelfs voor ons moeilijk te doorgronden wat nu wel en niet geldt’, aldus de Raad van State onlangs tijdens een zitting in Den Haag. Daar vechten de omwonenden de besluitvorming van de gemeenten aan. In het rechtbankverslag spreekt de regionale krant PZC van ‘een besluitenchaos’.

‘Wij vinden het geen besluitenchaos’, zegt adviseur Ruud Louwes namens de gemeente Reimerswaal. ‘Het punt is: het terrein ligt in twee gemeenten. Er gelden dus twee bestemmingsplannen. Ook de geluidszone om de werf heen ligt in twee gemeenten en in drie bestemmingsplangebieden. We hebben in de afgelopen jaren daarom vijf herzieningsbesluiten genomen. Dat leidde tot op elkaar gestapelde besluiten. Volgens ons kon het niet anders’.

(Tekst gaat door onder de afbeelding)

De drie gezinnen die rond de werf wonen, eisen dat de geluidsoverlast stopt en protesteren daarom tegen de herziening van de bestemmingsplannen. De twee gemeentebesturen willen de werf juist meer ruimte geven. De afgelopen jaren heeft de provincie, die toezicht houdt, alle overlast gedoogd. De spaarzame controles door de Regionale Uitvoeringsdienst RUD hebben niet tot vermindering van de overlast geleid, zeggen de klagers.

Verhuizen

'Voor uw eigen gezondheid is het beter dat u verhuist', zei toenmalig burgemeester Huisman van Reimerswaal al eens tegen Cora Stanczak. Volgens het gemeentebestuur doelde de burgemeester op een tijdelijke oplossing vanwege een ziekte waar Cora Stanczak in die periode mee kampte. Maar voor de familie is een tijdelijk verblijf elders geen oplossing.

Cora Stanczak staat inmiddels het huilen nader dan het lachen als ze over de overlast praat. 'Het probleem is dat de meeste geluiden die we horen, laagfrequent zijn', zegt ze. Dat zijn geluiden onder 50 Hertz, terwijl de gemeente volgens haar alleen controleert op geluiden met een toonhoogte hoger dan 50 Hertz.

‘Ik hoor heel vaak het sonore geluid van scheepsmotoren’, vertelt Cora ons aan de eetkamertafel van haar huis. ‘Soms lig ik in bed en dan is het zo erg dat ik haast geen adem meer krijg. De scheepsmotoren en de aggregaten om stroom op te wekken draaien dag en nacht. Ik heb de werf weleens gebeld omdat ik dacht dat mijn hoofd ontplofte. Soms vlucht ik het huis uit. Als ik bij familie in een ander deel van het land ben, hoor ik het geluid nog wel twee dagen in mijn hoofd. Pas daarna zakt het weg’.

Andere bronnen

‘De familie Stanczak heeft last van laagfrequent geluid waarvan ze zegt dat het langdurig en vaak optreedt’, reageert adviseur Louwes. ‘Wij hebben 13.000 meetresultaten verzameld in de afgelopen jaren. Daarin is slechts een paar keer sprake van laagfrequent geluid. We hebben niet kunnen vaststellen dat het bij de werf vandaan komt. Onze indruk is dat het van andere bronnen komt, zoals passerende scheepvaart, wegverkeer en het spoor. Bovendien staat er een hoogspanningsmast vlakbij het huis van deze familie. Je moet eerst weten waar het geluid vandaan komt.’

‘We zijn hier eigenlijk langzamerhand op een industrieterrein komen wonen, terwijl we daar niet om gevraagd hebben’, schetst Cora Stanczak haar situatie. Volgens haar zijn er grote belangen gemoeid met de voortzetting van de scheepswerf. Want hoewel de meeste werfactiviteiten inmiddels zijn verhuisd naar Vlissingen, wordt er nog steeds op de werf gewerkt. Het werfterrein wordt in de toekomst opnieuw verhuurd. De mogelijkheden die een nieuwe eigenaar krijgt, wegen mee bij de pachtprijs die het terrein kan opbrengen.

Geen rekening gehouden met laagfrequent geluid

De Stichting Advisering Bestuursrechtspraak (StAB) heeft zich ook over de situatie gebogen. Deze stichting is ingeschakeld nadat de zaak bij de bestuursrechter aanhangig is gemaakt. In haar rapport constateert de StAB: ‘In het besluit (...) van de gemeente Reimerswaal is niet ingegaan op het binnenniveau (in de woning van de familie Stanczak, red.) en op laagfrequent geluid’. De gemeente stelt dat er gerekend is met algemene isolatienormen. Maar de StAB zegt daarover: 'Het is te verwachten dat de gevel van de woning van appellant Stanczak minder goed isoleert in het geval er sprake is van geluid van het proefdraaien van de scheepsmotoren. Verder is bekend dat laagfrequente geluiden in de woning al als zeer hinderlijk ervaren wordt bij lage geluidsniveaus’. Even verderop schrijven de onderzoekers nog eens dat de gemeente 'geen rekening heeft gehouden met het proefdraaien of warmdraaien van de scheepsmotoren of het opwekken van stroom door middel van de scheepsmotoren'.

'Wij weten het niet'

Opmerkelijk is dat contra-onderzoek van de gemeente ook liet zien dat draaiende scheepsmotoren laagfrequent geluid produceren. ‘Maar dit geluid was niet dominant. Bovendien is er in de geluidszone bij de werf is ook ruimte voor het proefdraaien van motoren’, reageert Louwes. ‘En proefdraaien is maar gedurende enkele uren. Mevrouw Stanczak zegt dat ze permanent last heeft van laagfrequent geluid. Ik wilde dat ik kon achterhalen waar het vandaan kwam, maar wij weten het niet.’

Louwes verwacht dat de uitspraak van de Raad van State behalve over geluidsbelasting in het algemeen, specifiek in zal gaan op het aandeel van laagfrequent geluid daarin.

De omwonenden hopen dat de Raad van State in hun voordeel beslist. De uitspraak komt waarschijnlijk in september.