Tijdens het RTL-verkiezingsdebat van zondagavond zei SP-leider Jimmy Dijk over de opvang van asielzoekers dat de 25 rijkste gemeenten niets doen aan opvang. Klopt dat? Nee, ze doen wel minder, maar ‘niets’ is te stevig aangezet.
Dijk vindt dat rijke gemeenten een einde moeten maken aan wat hij ‘verantwoordelijkheidsvakantie’ noemt. Dijk uitspraak werd gedaan tijdens het RTL-verkiezingsdebat van 19 oktober 2025.
De claim
Wat bedoelt Dijk met ‘rijk’? We vragen het een SP-woordvoerder die zegt dat de uitspraken van Dijk gebaseerd zijn op "het online afzoeken van overheidswebsites, cijfers van het CBS, AlleCijfers.nl en artikelen van het AD" over de huisvesting van statushouders en het behalen van de taakstelling.
Dijk haalt in het debat de Spreidingswet aan. Die wet uit 2024 verdeelt opvangplekken over gemeenten. Daarbij wordt gekeken naar de zogenoemde SES-WOA-score, samengesteld door het CBS. Die score bepaalt aan de hand van welvaart, opleidingsniveau en arbeidsverleden de sociaal-economische positie van gemeenten en buurten. Hoe hoger de score, hoe welvarender de gemeente.
Kijkend naar de SES-WOA-lijst van het CBS van 2023 behoren onder meer Rozendaal, Bloemendaal, Oegstgeest, Bunnik, Lansingerland en Blaricum tot de rijkste gemeenten van Nederland. Een aantal van die gemeenten vangt inderdaad weinig asielzoekers op, maar dat ze allemaal niets doen, klopt niet.
Een derde enige vorm van opvang
Uit COA-cijfers blijkt dat Blaricum ongeveer 250 opvangplekken biedt, Oegstgeest 175, en Oirschot 150. Ook Bloemendaal, Heemstede en Eemnes hebben beperkte opvang. Gemeenten als Rozendaal, Bunnik en Lansingerland bieden geen opvang. Van de 25 rijkste gemeenten heeft ongeveer een derde enige vorm van opvang, de rest niet of nauwelijks.
Aan de andere kant vangen de armste gemeenten, ook weer volgens die SES-WOA-score, juist veel mensen op. Wageningen biedt in totaal zo’n 650 plekken, Enschede 550, en Maastricht ruim 760. Ook Heerlen heeft meer dan 400 opvangplaatsen. Dat verschil laat zien dat de verdeling scheef is: arme gemeenten doen veel meer dan rijke. Maar Dijks formulering dat de rijkste ‘niets doen’ klopt niet.
Twee keer zoveel
Ook als je ‘rijk’ en ‘arm’ anders definieert, lijkt Dijks bewering wat fors aangezet. De collega’s van Nieuwscheckers controleerden uitspraken van Dijk tijdens de uitzending bij WNL Op Zondag van 5 oktober. Daar zei hij dat de twintig armste gemeenten twintig keer zoveel asielzoekers opvangen als de rijkste gemeenten.
Maar nieuwscheckers concluderen dat dat maar twee keer zoveel is. Daarvoor gebruiken ze ook cijfers van het CBS uit 2023, maar dit keer worden de rijkste en armste gemeenten op een rijtje gezet, door de gemiddelde inkomens van de gemeenten te nemen. De ‘armste’ twintig vingen 6035 mensen op, tegenover 2629 in de twintig ‘rijkste’ gemeenten.
In het partijprogramma van de SP wordt de situatie genuanceerder omschreven. De SP wil dat alle gemeenten bijdragen aan de opvang, dus ook de rijkste. "Ondertussen vangen de rijkste gemeenten van Nederland bijna geen mensen op." De partij spreekt dus over ‘bijna geen’ opvang, niet over ‘helemaal geen’, een nuance die in het RTL-debat niet genoemd werd.
Conclusie: 'Niets' klopt niet, ze doen wel minder
De uitspraak van SP-leider Jimmy Dijk dat ‘de 25 rijkste gemeenten niets doen aan opvang’ klopt niet, ook niet met verschillende definities van ‘rijke’ en ‘arme’ gemeenten. Maar ze doen wel aanzienlijk minder dan de armere gemeenten.
In aanloop naar de Tweede Kamer-verkiezingen op 29 oktober maakt AD, in samenwerking met de aangesloten regionale titels en Pointer, dagelijks een of meer factchecks van uitspraken in de campagne.
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
Ontvang iedere week onze beste verhalen in je mailbox.
