Vitamine D is het populairste supplement dat mensen slikken: 35% van de vrouwen slikt het in de winter en bijna 18% van de mannen. Het zou goed zijn voor je mentale gezondheid en een tekort ervan zou tot allerlei ziektes leiden. Maar wat klopt er van die claims? Pointer Checkt zocht het voor je uit.

1. Wat is vitamine D?

“Vitamine D is eigenlijk geen vitamine, maar een hormoon,” legt gezondheidswetenschapper Jaap Seidell uit. “Het is een essentiële stof die calcium uit je voeding opneemt, en voor een goede werking van je lichaam zorgt. Het heeft invloed op je botaanmaak, je spierfunctie en je immuunsysteem. Ons lichaam maakt vitamine D zelf aan, onder de huid, met behulp van zonlicht. Het wordt dus in je huid geproduceerd, maar het heeft effect op veel andere delen van je lichaam.” Ook in onze voeding is vitamine D te vinden, zoals in vette vis en bak- en braadproducten.

2. Wat gebeurt er als je een tekort hebt aan vitamine D?

Van een tekort merk je volgens Seidell in eerste instantie niet zo veel. “Op de langetermijn kunnen je botstofwisseling en je spierwerking wat minder worden, en je kunt last krijgen van vermoeidheidsklachten of spierklachten. Maar je merkt een tekort aan vitamine D eigenlijk nooit direct.”

Er wordt ook vaak geclaimd dat een vitamine D tekort altijd (direct of indirect) zou leiden tot allerlei ziektes. Dat ligt volgens Seidell genuanceerder: “Vitamine D hoeft namelijk niet per se te leiden tot ziekte. Het is juist andersom: mensen worden niet ziek vanwege te laag vitaminegehalte, maar er ontstaat een tekort doordat ze ziek zijn.”

3. Helpt het slikken van vitamine D tegen een winterdip?

Seidell: “Nee. Er zijn veel studies naar gedaan. Sommige onderzoeken laten zien dat depressieve symptomen een klein beetje verminderen als je vitamine D voorschrijft aan mensen die een tekort hebben. Dat laatste is belangrijk: zonder tekort heeft het dus geen zin om bij te slikken.” Een wondermiddel tegen mentale klachten is het dus niet.

4. Wanneer heeft het zin om vitamine D als supplement te slikken?

“Als je tot een risicogroep behoort, is het aan te raden om een supplement te gebruiken. Hieronder vallen mensen die door ziekte een tekort aan vitamine D hebben, maar ook vaak oude mensen, mensen van kleur en baby’s.” Het Voedingscentrum raadt ook zwangere vrouwen aan om een supplement te gebruiken.

Voor hoeveel vitamine D je op een dag moet binnenkrijgen, bestaan een aantal richtlijnen. De dagelijkse aanbevolen hoeveelheid voor mensen in Nederland is 400 IE. Dat laatst is een moeilijke term voor internationale eenheden, maar staat gelijk aan 10 microgram. Voor mensen boven de 70 geldt dat zij dagelijks 20 microgram moeten binnenkrijgen.

Het maximum wat iemand veilig per dag kan innemen is door onderzoekers voor de EU vastgesteld op 4000 IE, dat staat gelijk aan 100 microgram vitamine D. Tot deze grens hoeven mensen geen gezondheidsrisico’s te verwachten, dus geen bijwerkingen of klachten. “Maar of je er baat bij hebt om meer dan 10 microgram binnen te krijgen, weten we ook niet,” aldus Seidell. Toch zijn er op dit moment gezondheidsinfluencers die beweren dat je wel 5000 tot 10.000 IE per dag tot je zou moeten nemen.

5. Kun je ook te veel vitamine D binnenkrijgen?

“Ja,” antwoord Seidell. “Als je te veel vitamine D binnenkrijgt, dan slaat je lichaam dat op in je vetweefsel en kun je mogelijk gezondheidsschade ervaren. Er is dan namelijk sprake van toxiciteit, de dosis wordt als het ware giftig. Je krijgt dan te veel kalk in je bloed, en daardoor kun je problemen krijgen met je spieren, met misselijkheid en zelfs braken. Bij die symptomen spreken we echt van een overdosis vitamine D.”

Doe bij twijfel een test

Vitamine D is belangrijk voor een gezond lichaam. Het gebruiken van een vitamine D-supplement kan dus zeker helpen, mits je een tekort hebt. Bovendien is het raadzaam niet meer te nemen dan de veilige bovengrens, zodat je geen nare bijwerkingen hoeft te verwachten.

Twijfel je dus of je voldoende vitamine D hebt, ga dan naar je huisarts. Je kunt een bloedtest doen, om te testen of je een tekort hebt aan vitamine D en advies krijgen van een zorgverlener of apotheker.