Ouders kunnen zelf een vrijstelling aanvragen en hebben daarvoor een verklaring nodig van een onafhankelijk arts. De ontheffing van de leerplicht is bedoeld voor kinderen met een lichamelijke of psychische beperking, die daardoor niet in staat zijn om te leren. Maar in ons onderzoek komen wij ook gezonde en slimme kinderen tegen die niet naar school hoeven. Dat kan zijn omdat een kind autisme heeft en niet tegen de vele prikkels kan van grote klassen, of hoogbegaafd is en een andere manier van leren heeft dan op school wordt aangeboden.

Meer dan 5700 vrijstellingen

De cijfers van het aantal vrijstellingen op basis van artikel 5.a, het artikel uit de leerplicht waarop ouders een beroep kunnen doen als ze een vrijstelling willen, liegen er niet om. In 2013 hadden meer dan 4444 kinderen een ontheffing van de leerplicht. Dat werden er elk jaar meer. In 2017 waren dat er al meer dan 5700 bijna (5.736 om precies te zijn).

Grote lokale verschillen

Er zit groot verschil tussen gemeentes in het aantal afgegeven vrijstellingen. Dat hangt uiteraard samen met het aantal leerlingen in de leerplichtige leeftijd dat per gemeente anders is. In de kaart hieronder kan je per gemeente zien hoeveel leerlingen in 2017 een vrijstelling hadden. In de Noordoostpolder bijvoorbeeld zijn dat er relatief weinig. Zes van de 7.531 kinderen, ofwel 0,08 procent. In Nederweert is het percentage vrijstellingen juist relatief hoog. Van de 2.102 kinderen hadden 17 een vrijstelling, totaal 0,81 procent.

Grote steden als Amsterdam en Rotterdam zitten daar tussenin. In Amsterdam had in 2017 0,38 procent een vrijstelling: 356 van de 94.236 kinderen en jongeren. In Rotterdam was dat 313 van 79.080 leerlingen, 0,40 procent van alle scholieren.

Timon

Timon (15) heeft één van die 313 vrijstellingen. Hij woont in Hoek van Holland en valt onder de gemeente Rotterdam. Timon is hoogbegaafd, heeft faalangst en werd veel gepest, waardoor hij uiteindelijk een burn-out kreeg. Volgends de arts die Timon heeft gezien, heeft hij een schooltrauma opgelopen en in klas twee van het gymnasium krijgt hij daarom een ontheffing van de leerplicht. In eerste instantie tijdelijk, maar inmiddels heeft hij zelfs een vrijstelling voor de hele duur van de leerplicht en hoeft dus nooit meer naar school. Gelukkig gaat het beter met Timon en gaat hij nu drie dagen per week naar dagbesteding en heeft hij een baantje.

Olivier

Olivier (13) woont in Bussum (gemeente Gooise Meren) en is één van de 14 van in totaal 9433 kinderen met een vrijstelling. Hij heeft autisme en in de schoolklas raakte hij constant overprikkeld. Zijn moeder zag op een gegeven moment geen andere uitweg dan een vrijstelling van de leerplicht. Nu heeft Olivier toch een school gevonden waar het goed gaat en waar meer kinderen op zitten zoals hij.