In Groningen moet de gaskraan dicht vanwege aardbevingen en er zijn dus alternatieven nodig. Het eerste alternatief lijkt alweer gestrand: in Groningen blijkt geothermie (aardwarmte) vanwege diezelfde aardbevingen geen optie als duurzame warmtebron. Het weerhoudt twee Groningse wijken er niet van op zoek te gaan naar alternatieven. Ze willen van het gas af uit solidariteit met de buren in het aardbevingsgebied. Maar gaat ze dat lukken?
Geothermie
Sinds 2014 had Warmtestad, een joint-venture van de gemeente Groningen en Waterbedrijf Groningen, de ambitie om huizen in twee Groningse wijken met geothermie te verwarmen. Op de Zernike campus van de Rijks Universiteit Groningen zou een put geslagen worden van drie kilometer diep. Het opgepompte warme water zou via een zogenoemd warmtenet (buizenstelsel om warm water te transporteren) naar de huizen worden gebracht. Twaalfduizend en later dertigduizend woningen in de wijken Selwerd en Paddepoel zouden zo van duurzame warmte voorzien worden.
Eind vorig jaar zette het adviesorgaan Staatstoezicht Op De Mijnen (SODM) een streep door het plan. Het gaf een negatief advies aan het Ministerie van Economische zaken, dat de vergunning en subsidie verleent. Volgens SODM brengt het boren op dezelfde diepte en nabij het aardgaswinningsgebied risico’s met zich mee die onvoldoende onderzocht zijn. Een investering van zes miljoen in het geothermie-plan, is daarmee voor niets geweest. Bovendien ligt er al een deel van het warmtenet waar een nieuwe duurzame warmtebron voor gevonden moet worden.
SODM heeft ook twijfels bij de kennis en kunde van Warmtestad. Projectmanager Theo Venema van Warmtestad wil niet ingaan op deze kritiek: “Het onderzoek daarover loopt nog en daar wordt in juli meer over bekend.” Ondanks de tegenslag is Warmtestad onverminderd ambitieus. “We hebben nog steeds de ambitie om alle woningen van duurzame warmte te voorzien in de toekomst.’ Volgens Venema zou geothermie daar in de toekomst gewoon weer een rol in kunnen spelen. Maar dan moet wel uit onderzoek blijken dat het absoluut veilig is.
Voorlopig is geothermie dus geen optie en moet er naar alternatieven gezocht worden. De bewoners van Selwerd en Paddepoel blijven vol ambitie. “We kunnen de eerste gasloze wijk van Groningen worden. Er is een groeiend besef om op duurzame alternatieven over te gaan omdat we solidair willen zijn met de buren in het aardbevingsgebied verderop”, zegt Derk den Boer van de wijkraad Paddepoel.
Alternatieven
Als alternatieven worden nu vooral restwarmte en een biomassacentrale genoemd om het warmtenet in gebruik te kunnen nemen. De gemeente neemt hierover deze maand een beslissing. Veel tijd heeft de gemeente niet want het heeft de verplichting om voor een deel van de huizen al vóór 2021 duurzame warmte te bieden. Ondertussen worden nieuwbouwwoningen in de wijken voorzien van een zogenoemde warmtekrachtkoppeling. Dat is weliswaar een relatief duurzaam alternatief voor cv-ketels , maar het werkt nog steeds op aardgas.
Restwarmte
Vanaf volgend jaar kan gebruik gemaakt worden van de – vooralsnog onbenutte – restwarmte van een datacenter op de campus Zernike. Deze maand opent nog een tweede datacenter op de campus. Met de restwarmte van beide centers kunnen vijfduizend woningen worden verwarmd.
Biomassa
Die restwarmte alleen is dus niet voldoende om alle woningen in de wijken duurzaam te verwarmen. Een biomassacentrale zou in het overige deel kunnen voorzien, maar lijkt in beide wijken vooralsnog niet op veel enthousiasme te kunnen rekenen. Derk den Boer wijst op de levendige handel in biomassa, waarbij het transport vaak ook voor de nodige CO2-uitstoot zorgt. ‘Als het uit bosrijke gebieden in de VS en Canada moet worden gehaald kun je je afvragen wat de winst is.’ Warmtestad trekt zich de kritiek van de bewoners aan. Projectmanager Venema: ‘We willen dat de brandstof alleen uit Nederland afkomstig is en niet uit het buitenland, zoals je ziet bij energiecentrales.’
Warmtestad wil voorkomen dat er weerstand ontstaat in de wijken tegen de komst van een biomassacentrale, waardoor het project vertraging op zou kunnen lopen. Het bedrijf benadrukt dan ook dat alle opties onderzocht worden. Warmtestad is bovendien voorstander van meerdere warmtebronnen voor het netwerk omdat er dan minder afhankelijkheid is van één bron. Probleem van die andere opties, zoals warmte uit oppervlaktewater, is dat ze duurder zijn.
Welke bronnen aangeboord worden of niet is uiteindelijk aan de gemeente en Waterbedrijf Groningen. Maar de complexiteit van deze situatie geeft wel aan dat er een grote taak te wachten staat om heel Groningen, laat staan heel Nederland, van het gas af te krijgen.
