Arbeidsmigranten zijn soms onvindbaar na een ongeval. Door een ondoorzichtig netwerk van onderaannemers is niet altijd duidelijk waar een arbeidsmigrant verblijft en voor wie hij werkt. Dat blijkt uit onderzoek van Tubantia. Grote werkgevers en de vakbond zien een oplossing in een verplichte registratie, een Bouwplaats-ID, maar die oplossing loopt vast bij de politiek.
"Er moet snel gehandeld worden, want dit kan echt levens redden", aldus SP-Kamerlid Bart van Kent in de uitzending van Pointer Radio. De Tweede Kamer steunt in meerderheid de invoering van een Bouwplaats-ID. Met zo’n verplichte registratie moet het meteen duidelijk zijn wie voor wie precies werkt. "Dat helpt enorm, ook na een ongeval", vertelt Hans Crombeen, sectorbestuurder FNV Bouw in Tubantia.
In februari van dit jaar werd al een motie van SP en PvdA aangenomen om een landelijke pilot met de Bouwplaats-ID te starten. De motie kreeg steun van alle partijen behalve van Forum voor Democratie, CDA en VVD. Maar die motie is niet uitgevoerd, concludeert van Kent: "Minister Wouter Koolmees verschuilt zich achter zijn demissionaire status." Het idee van de Bouwplaats-ID stamt al uit 2015, maar er is niets veranderd, zegt het SP-Kamerlid.
ReportersNL is de rubriek van Pointer op NPO Radio 1 over regionale onderzoeksjournalistiek. De aflevering over arbeidsmigratie, van 19 september, met Sharon Ponsteen van Tubantia en Tweede Kamerlid Bart van Kent (SP) is hier te luisteren:
ReportersNL: arbeidsmigrant soms onvindbaar
Volgens Van Kent kan de registratieplicht ook uitbuiting en onderbetaling tegengaan. De bouwplaats-ID komt uit de koker van de cao-partijen, grote werkgevers en de vakbond steunen de invoering. Het ministerie heeft kanttekeningen bij de privacy van de maatregel gezet maar volgens FNV-bestuurslid Crombeen kan dat opgelost worden, maar luistert het ministerie niet. “Het voelt als trekken aan een dood paard”, aldus Crombeen in Tubantia.
Val van steiger
Tubantia deed onderzoek naar de afwikkeling van een ongeval op de bouwplaats voor het nieuwe stadhuis in Deventer in 2015. Uit een reconstructie van de krant bleek dat het slachtoffer – een arbeidsmigrant uit Polen - een tijdlang onvindbaar was. Het ondoorzichtige web van onderaannemers droeg daaraan bij.
Ook was er onduidelijkheid of het slachtoffer wel het juiste heftruckcertificaat had. Het slachtoffer raakte gewond door met heftruck en al door een luik te vallen. Er was ook een tweede slachtoffer. Tubantia kwam erachter dat het slachtoffer uiteindelijk naar Polen is vertrokken en wel een schadevergoeding heeft gekregen. De Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) zegt in de krant dat “het gebeurt dat arbeidsmigranten na een bedrijfsongeval onvindbaar zijn.”
Uitbuiting
De arbeidsmigrant zit in een kwetsbare positie en wordt structureel uitgebuit, zo bleek al uit eerder onderzoek van Pointer. Vaak is huisvesting aan werk gekoppeld, en kan men na een ongeval op straat belanden. Een commissie onder leiding van Emile Roemer concludeerde in oktober 2020 dat er flinke misstanden zijn rond arbeidsmigranten en pleitte voor verandering.
Een belangrijke aanbeveling was onder meer het scheiden van werk en woning om de arbeidsmigrant minder afhankelijk van de werkgever te maken. Ook vindt Roemer dat er een certificatieplicht moet komen om het aantal malafide uitzendbureaus terug te dringen. De aanbevelingen werden door de politieke partijen omarmd.
Maar ook op die punten is weinig politieke actie op ondernomen, zegt Van Kent. Hij dient daarom dinsdag een motie in met CDA, D66, ChristenUnie, GroenLinks en PvdA om alle aanbevelingen van Roemer uit te voeren. Ook het uitblijven van een Bouwplaats-ID gaat Van Kent in het eerstvolgende debat aankaarten: “Wij zullen er alles aan doen om Koolmees te dwingen om dit in te voeren.”
