Vier grote partijen

In Nederland zijn vier grote partijen actief in de superjachtbouw: Feadship, Heesen, Damen Yachting (het voormalige Amels) en Oceanco. Samen zijn ze goed voor anderhalf miljard omzet per jaar, zo blijkt uit data van Dutch Maritime Technology. De sector is hard gegroeid: in 2006 ging het nog om een omzet van iets meer dan 500 miljoen.

Omdat het aantal orders bij de superjachtbouwers in die periode vrijwel constant is gebleven, zit de groei vooral in de grootte van het schip. Buiten de industrie (en ook in dit artikel) meet men de grootte van een schip in meters, en is een langer schip beter. Binnen de maritieme industrie draait het echter om inhoud: hoe meer ton inhoud (tonnage), hoe groter het schip. Dat tonnage verdubbelt bijna in diezelfde periode.

Maar de omzetgroei komt ook voort uit de steeds luxere afwerkingen van de jachten. In de afwerking een superjacht laat de miljardair de verbeelding spreken. Zo schreef Trouw begin 2019 over twee jachten die de Russische oligarch Valentin Zavadnikov bij Heesen bestelde. Een van de jachten had een bubbelbad met een waterval waarop films konden worden geprojecteerd. Ook helemaal in: een supportjacht, een extra schip dat met je superjacht meevaart en ruimte biedt om speedboten, onderzeeërs en personeel te herbergen.

Anoniem bezit

Maar wie koopt deze megaschepen? Dat was de grote vraag die ons onderzoek in gang zette. Een superjacht valt nogal op in de gemiddelde haven. Desondanks is het bijna onmogelijk om erachter te komen wie zo’n luxe schip bezit. Dit komt door de manier waarop superjachten over het algemeen worden aangekocht.

Als een miljardair een schip koopt, doet hij dat zelden onder zijn eigen naam. Wie in databases als Vesselfinder of Equasis zoekt naar de geregistreerde eigenaar van een superjacht, vindt eigenlijk altijd een bedrijf. Zo staat de Royal Romance, het 92.5-meter lange jacht dat we eerder linkten aan Viktor Medvedchuk, op naam van Fregata Marine Ltd., een bedrijf op de Marshalleilanden. Dat maakt het onderzoek naar de kopers van Nederlandse jachten er niet makkelijker op.

Websites als Aleph en Offshore Leaks helpen journalisten een handje, door de eerder uitgelekte Panama- en Paradise Papers in een zoekmachine te zetten. Verder kregen we data van de superjachtspotters achter de doorgaans goed ingelichte website Superyachtfan. Omdat we dit niet bij elk schip konden valideren dat de data klopte, hebben we die in onze database als “vermoedelijke kopers” geclassificeerd. Verder hebben we nog OSINT-technieken toegepast door te kijken of familieleden sporen nalieten op sociale media.

Met dit onderzoek kwamen we tot onderstaande lijst van (vermoedelijke) superjachteigenaars. We onderzochten de schepen die vanaf 2000 van de band rolden, en keken puur naar de eerste koper. Let op: vooral de oudere schepen zijn vaak alweer doorverkocht, en varen nu rond onder een andere naam.

Headerbeeld: Charlotte Claessen

Beelden database: ANP/Wikimedia Commons (kees torn, Nicolas Yacht Guy, Brunobuisson, 102Legobrick, Bjorn Mierop, Smiley.toerist, Bahnfrend, Kees keessen, Godsfriendchuck, Tony Hisgett, Axou, Adolfo59, Pepette98, Ztarbreaker, Tangopaso, Orlovic, Axou, Alf van Beem, CarstenCGN, Stefan Schäfer, User:Mcampos, Alain MASSARD-COMBE)