Hoewel autisme aangeboren is en niet te genezen, geloven tal van homeopaten precies het tegenovergestelde: het zou veelal door vaccinaties worden veroorzaakt en ‘ontstoord’ of ‘ontgift’ kunnen worden met homeopathische verdunningen van de vaccins. Elijah, zelf autistisch, wordt weer boos als hij erover vertelt: “Ze verkopen valse hoop en doen ongegronde gezondheidsclaims. En er is geen wet die dat verbiedt.” Twee weken terug bood hij zijn onderzoek aan aan staatssecretaris Blokhuis van Volksgezondheid, die "diep onder de indruk", was. "Ik pak deze signalen serieus op!"

Bekijk hier de uitzending over de strijd van Elijah (tekst gaat hieronder verder):

Hoe dieper Elijahs voor zijn profielwerkstuk voor 5 Havo in de wereld van deze homeopathische en antroposofische behandelaars dook, hoe gemotiveerder hij raakte: “Deze kwakzalverij moet stoppen.” Hij begon zijn zoektocht eind vorig jaar met de telefoon. Hij belde ruim honderd homeopaten en antroposofen: Kunnen zij zijn autisme genezen? En hoe dan? Zijn vaccinaties de oorzaak? “Hun eerste vraag was steeds welke vaccinaties ik gehad heb. Want die zouden mijn autisme veroorzaakt kunnen hebben. Negen van de tien keer zeiden ze dat ik er vanaf kon komen.”

Elijah vertelt schijnbaar onbewogen, feitelijk, over de uren dat hij thuis aan de keukentafel de ene na de andere homeopaat of antroposoof belde. Maar het liet hem allerminst onberoerd. “Ik was soms echt met stomheid geslagen wanneer ik moest aanhoren wat ze allemaal uitvoerden tijdens die sessies. Ik probeerde mij voor te stellen hoe ik mij zou voelen wanneer ik dit zou moeten ondergaan. Van de gedachte alleen al ben ik dagen van slag geweest, het idee dat je niet mag zijn wie je bent en daar trots op mag zijn, daar heb ik geen woorden voor.”

Ook online stuitte hij op de meest stellige claims over de geneeskrachtige werking van homeopathische korreltjes: “Met saccharum (een grassoort, red.) officinale kan het contact met de buitenwereld en het gevoel weer hersteld worden en ook de darmfunctie verbeterd, met cuprum (koper, red.) metallicum (VSM-Boiron etc) kan de rigiditeit en de obsessiviteit, die zo kenmerkend zijn voor autisme, opgelost worden”. Elijah verontwaardigd: “Dus met een plukje gras en wat koper van VSM is je autisme weg en opgelost!”

De bekendste homeopathische autisme-behandeling is de CEASE-therapie, dat staat voor Complete Elimination of Autistic Spectrum Expression, oftewel complete autisme-uitdrijving. Elijah vond honderden aanbieders van deze behandeling. Maar de homeopaten hebben hun arsenaal flink uitgebreid de laatste jaren, zo ontdekte hij. Zo is er de zogenoemde Homeopathic Detox Therapy (HDT) waarmee vrijwel alles te behandelen zou zijn: gedragsstoornissen zoals autisme maar ook vruchtbaarheidsproblemen en zelfs borstkanker. Een behandelaar schrijft daar verder over: ‘Met HDT kunnen langdurig bestaande vage klachten en klachten van ernstige chronische ziekten als astma, eczeem, PMS, ADHD/ADD, angsten, depressie, fibromyalgie, migraine, autisme, Lyme en epilepsie sterk verbeteren. Ook de acute en chronische gevolgen van vaccinaties kunnen goed worden behandeld.’

Een cursus van vijf dagen

De CEASE-therapie is een verzinsel van de inmiddels overleden basisarts Tinus Smits. Op zijn inmiddels gedateerde website legt Smits uit hoe het in zijn werk gaat: “Stap voor stap worden alle oorzakelijke factoren (vaccins, reguliere medicatie, intoxicaties, ziektes, etc.) ontstoord met de homeopathisch verdunde en gepotentieerde stoffen die het autisme veroorzaakt hebben.” Na ruim driehonderd kinderen behandeld te hebben concludeerde Smits: “In de praktijk bleek autisme een stapeling van verschillende oorzaken te zijn, waarvan bij zo'n 70-80 procent van de kinderen vaccinaties medeverantwoordelijk zijn.” De trainingen van Smits duurden vijf dagen. Elijah: “In minder dan een week heb je een certificaat in handen en kun je onwetende patiënten ‘behandelen’. Op veel sites valt te lezen dat een behandeling van drie tot zes jaar kan duren. Het is big business.”

De therapie is een opeenstapeling van ongefundeerde diagnoses en behandelingen. Zo spreekt Smits over hersenvliezen die “te gespannen zijn en de hersenen onvoldoende ruimte laten om te groeien.” En over “oxidatieve stress” van de hersenschors dat “met vetoplosbare vitamine C” en omega-3 vetzuren behandeld kan worden.

Ongefundeerd of niet, het gedachtegoed van Smits leeft voort, zo schrijft de Vereniging Homeopathie: “De CEASE-therapie verovert momenteel de hele wereld. Precies zoals Tinus Smits het heeft gewenst”.

“Dikwijls een vaccin”

De claims over de werkzaamheid liegen er niet om. Zo schrijft de Nederlandse Vereniging Kritisch Prikken, de voornaamste verspreider van het antivax-geluid, op haar website dat “de verstorende factor (dikwijls een vaccin)”, kan worden hersteld. “Op deze wijze zijn veel kinderen met gedragsstoornissen, zoals autisme, weer beter geworden en kunnen zij normaal functioneren.” Elijah: “Iemand met autisme kan zich ontwikkelen. Misschien heeft iemand er na verloop van tijd minder last van, of kan er beter mee omgaan. Maar zij schrijven dat toe aan een behandeling waar nul bewijs voor is.”

Ontstoren

De huisapotheker van homeopathisch Nederland, de Hahnemann-apotheek, bereidt verschillende middelen die CEASE-therapeuten gebruiken, zoals homeopathische verdunningen van de vaccins uit het Rijksvaccinatieprogramma. Directeur Martin Dicke zegt een warm pleitbezorger te zijn “van elke therapie die ons zelfherstellend vermogen stimuleert”. Volgens Dicke spreekt men tegenwoordig minder over CEASE maar vooral over ‘ontstoren’, maar het komt op hetzelfde neer. “Ontstoren houdt in dat er wordt behandeld als bij sommige patiënten schade of bijwerkingen zijn opgetreden na toediening van gebruikelijke medicatie zoals vaccins en geneesmiddelen.”

Bewijs voor de werkzaamheid van deze middelen ontbreekt. Emeritus hoogleraar kinder- en jeugdpsychiatrie Rutger Jan van der Gaag zei daarover eerder in Trouw: "Als ze hoop bieden op genezing van autisme, vind ik dat schadelijk omdat die hoop vals is." Dicke ontkent mensen valse hoop te geven. Volgens hem zijn er voldoende aanwijzingen dat homeopathie veel van de klachten die bij autisme optreden kan verbeteren. “Op basis van evidence based practice is er wel degelijk een mogelijkheid bij daarvoor in aanmerking komende patiënten om met homeopathica een verbetering in hun gezondheid te bewerkstelligen.” De vraag is of mensen verbetering laten zien ondanks of dankzij de homeopathische middelen die ze krijgen toegediend. “Nader onderzoek kan daar uitsluitsel over geven.”

De roep om nader onderzoek naar de effectiviteit van homeopathie klinkt al zolang homeopathie bestaat, zo’n 200 jaar. En het wil maar niet lukken om te bewijzen dat het beter werkt dan een placebo. Uit een grootschalig literatuuronderzoek van de Australische gezondheidsraad, de NHMRC, blijkt ‘dat er geen aandoeningen zijn waarvoor betrouwbaar bewijs is van de effectiviteit van homeopathie.’ En: ‘Homeopathie mag niet worden gebruikt om aandoeningen te behandelen die chronisch, ernstig of potentieel ernstig zijn.”

CEASE-bedenker Smits zelf erkende dat er voor zijn therapie geen enkel bewijs is. Maar de prioriteit lag ook elders: “De tot nu toe behaalde resultaten (zijn) zo verbluffend en dus de vraag onder homeopaten voor opleiding zo hoog dat we daar nu onze focus op hebben gelegd.”

Ook zorgprofessionals doen aan autisme-uitdrijving

En bewijs of niet, zelfs medisch geschoolde professionals blijken te geloven dat autisme uit te drijven is met homeopathische korrels. Elijah checkte lange lijsten met namen van homeopathische en antroposofische behandelaars en vond er tientallen met een officiële inschrijving in het BIG-register. Veelal als arts of verpleegkundige. Elijah: “Het zou echt mijn ergste nachtmerrie zijn wanneer ik in het ziekenhuis lig voor een behandeling en zo'n verpleegster of arts staat aan mijn bed. Zie je het voor je? Iemand die autisme uitdrijft en dubbele standaards heeft gaat mij, Elijah met autisme, behandelen?”

Ook Martin Dicke van de Hahnemann-apotheek staat in het BIG-register, als apotheker. En dat terwijl hij homeopathisch Nederland voorziet van een onbewezen homeopathisch alternatief voor vaccineren en de middelen levert die gebruikt worden bij autisme-uitdrijvingen. Dicke zegt wel degelijk zijn verantwoordelijkheid te nemen als apotheker: "Verantwoordelijkheid nemen betekent niet nieuwe mogelijkheden van behandeling bij voorbaat uitsluiten. Het betekent wel dat steeds voortdurend afgewogen moet worden of we verantwoord bezig zijn voor onze patiënten. Die afwegingen heb ik zorgvuldig gemaakt!”

Gezondheidsinspectie

Zeven jaar geleden bekeek de Gezondheidsinspectie of er aanleiding was voor een onderzoek naar artsen die autisme uit menen te kunnen drijven met homeopathische korreltjes. De inspectie besloot geen nader onderzoek in te stellen. “Het is in Nederland niet verboden om alternatieve behandelwijzen of therapieën uit te voeren”, zo laat de inspectie weten. “De inspectie treedt dan ook alleen op als er aantoonbaar wet- of regelgeving, een richtlijn of gedragsregels zijn overtreden.” Dergelijke overtredingen kwam de inspectie kennelijk niet tegen.

BIG-register

Voor Elijah is het onbegrijpelijk dat deze “charlatans” een BIG-registratie kunnen hebben en dat daar niet tegen opgetreden kan worden. “Want de patiënt denkt al snel: hij is te vertrouwen want hij is gescreend door de overheid.” Maar het is zorgprofessionals niet verboden zich te begeven in het alternatieve circuit, als zij daarnaast maar voldoende uren maken in de reguliere sector. Dat moeten zij iedere vijf jaar aantonen voor hun herregistratie in het BIG-register. Ze moeten dan tenminste één dag per week in de reguliere zorg gewerkt hebben. Elijah: “Ik heb er meerdere gevonden die nul uren maken in de reguliere sector. Hoe kunnen zij dan aan zo’n registratie komen?”

Navraag bij het CIBG, de instantie die namens het ministerie van VWS het BIG-register beheert, leert dat dat niet betekent dat ze daarmee onterecht in het BIG-register staan. Ze zullen alleen niet door de volgende screening komen. Maar volgens Elijah is er nog iets aan de hand en dat wordt bevestigd door het CIBG: lang niet iedere herregistratie wordt gecontroleerd. Zorgverleners moeten online hun gewerkte uren in de reguliere sector invullen, zónder daarvoor bewijs aan te leveren. Slechts steekproefsgewijs worden vervolgens zorgverleners benaderd om bewijzen aan te leveren. Elijah: “Dat systeem is zo lek als een mandje.”

Missie

Wat begon als een profielwerkstuk voor 5 Havo eindigde met een lijvig onderzoeksrapport over de antivax-beweging waarin hij meerdere misstanden blootlegde. Staatssecretaris Blokhuis was ‘diep onder de indruk’ van zijn bevindingen en onderzoekt of hij kan ingrijpen.

Maar Elijah is nog niet klaar. “Ik ben pas net begonnen. Ik wil dat er een verandering in de wet komt waarin alle anti-takken – de homeopaten, de antroposofen – langs dezelfde lat gelegd worden als de reguliere zorg. Zodat ze geen onbewezen behandelingen uit kunnen voeren als alternatief voor goede zorg. Zodat ze mensen geen valse hoop mogen geven met ongefundeerde medische claims en niet-werkende therapieën. En zodat ze geen ‘geneesmiddelen’ mogen verstrekken die niets genezen.”

Lees de andere delen terug:

Deel één: Elijah kraakt de antivax-beweging

Deel twee: Elijah legt de productie van het homeopathisch ‘vaccin’ bloot