‘IJmond, het nieuwe Groningen?’ kopt een paginagrote advertentie woensdag in de Volkskrant. Een groep bezorgde inwoners uit Wijk aan Zee doet daarin een oproep aan premier Rutte om hen te hulp te schieten. De lokale en regionale overheid is namelijk niet in staat om hen te beschermen tegen staalgigant Tata Steel, zo schrijven ze. Hun burgemeester, Martijn Smit, is verrast door de advertentie. ‘Ik begrijp de actie wel, maar het is onnodig.’
Smit noemt de vergelijking met Groningen een ongelukkige en de open brief eenzijdig. ‘In Groningen was strijd tussen de inwoners, de regionale en landelijke overheden. Hier in de IJmond is iedereen er vol mee bezig om de problemen en ontstane onrust op te lossen. Het is een gemeenschappelijk probleem. Tata Steel, overheden en inwoners staan hier aan dezelfde kant, schouder aan schouder,’ aldus burgemeester Smit.
Grafietregens
In het onderzoek Lokaal Bestuur krijgen we de afgelopen weken verschillende tips binnen van omwonenden van Tata Steel die zich zorgen maken over de uitstoot van de fabriek. Sinds enkele maanden hebben de bewoners te maken met zogenoemde grafietregens, glinsterende stof op ramen en auto’s afkomstig van het terrein van Tata Steel. Bij bewoners zijn daardoor zorgen ontstaan over de gezondheidseffecten van het wonen naast deze zware industrie. En bovendien zijn er twijfels over de wijze van handhaven door de regionale politiek. Met protestacties, strijdliederen en nu dus ook met een paginagrote advertentie geven de bewoners uiting aan hun onvrede.
Recht op duidelijkheid
De druk van inwoners heeft alle betrokkenen volgens de burgemeester weer op scherp gezet. Hij vertelt dat er nu veel gebeurt om antwoorden te geven op vragen die bij de inwoners leven. ‘Ik zie en hoor dat mensen zich zorgen maken over die gezondheidseffecten. Ik deel die zorgen, maar je moet wel redeneren naar feiten. En die hebben we nu nog niet,’ stelt hij vast. Daarom worden er nu extra meetpunten geplaatst in de omgeving en worden er onderzoeken uitgevoerd door het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu). Smit: ‘Je hebt als inwoner recht op duidelijkheid. Die grafietregens zijn in die zin misschien wel een door God gegeven geschenk geweest, het heeft de echte discussie over fijnstof en ultrafijnstof weer op de kaart gezet.’
Haat-liefdeverhouding
De regio heeft volgens Smit een haat-liefdeverhouding met het staalbedrijf. ‘De fabriek zit ook al lang in ons DNA, ik ben er ook trots op dat hij al 100 jaar in onze regio staat. Onze stad is er door ontwikkeld, er werken 9000 mensen bij het bedrijf en er zijn ook nog eens veel mensen indirect economisch afhankelijk van. Maar het moet natuurlijk niet zo zijn dat de luchtkwaliteit niet deugt en mensen er mogelijk ziek door worden. En dat onderzoeken we daarom nu ook.’
'Stopzetten niet realistisch'
In de open brief wordt door bewoners aangedrongen om processen stil te leggen die voor de explosies en emissies zorgen totdat er meer duidelijkheid is over de effecten. ‘Dat is verre van realistisch,’ stelt Smit vast. ‘Je kan niet een heel staalbedrijf stilleggen. We moeten eerst de onderzoeken afwachten. En ik ga niet speculeren over wat als.’
Verschillende tipgevers in ons onderzoek vragen zich soms hardop af of een fabriek met zware industrie nog wel zo vlakbij een dorp zou moeten staan. Smit zegt daarover: ‘Als ik verantwoordelijk was voor een lege polder, dan zeg je niet ‘Ik leg het strand, een dorpje en een staalfabriek naast elkaar’. Maar nu de situatie zo is als hij is, dan moet je ervoor zorgen dat het verantwoord is en de fabriek voldoet aan de wettelijke normeringen. In dat geval zeg ik: ‘Ik vind dat dat moet kunnen’.’
