De bewering

China investeert in rap tempo honderden miljoenen in Europese havens, infrastructuur en de luchtvaart- en auto-industrie. Tot grote ergernis van CDA-lijsttrekker Tom Berendsen, die in gesprek met Transport Logistiek Nederland pleit voor een Europese havenstrategie.

Berendsen claimt dat China steeds meer grote Europese zeehavens in handen krijgt, en dat we daarmee controle en invloed uit handen geven en een groter risico lopen op chantage en spionage.

De Maritieme Zijderoute

“In grote lijnen heeft Berendsen gelijk”, zegt haven-expert Peter de Langen van de Copenhagen Business School. “China springt het meest in het oog. Maar ook andere landen als Dubai, Qatar en Saoedi-Arabië zijn actief in de Europese havens.”

In 2014 kondigt Chinese president Xi Jinping een gigantisch fonds aan van 40 miljard dollar, geld dat bedoeld is om meer toegang te krijgen tot de wereldmarkt. Xi droomt al langer van een 'maritieme supermacht', en wil naast een zijderoute over land, ook een maritieme variant.

Toen Xi zijn plan aankondigde, had China een belang in 44 havens wereldwijd. Een decennium later is dat aantal gegroeid naar honderd plekken, in meer dan vijftig landen. Van India, Afrika, het Midden-Oosten en het Suezkanaal tot Europa.

De maritieme zijderoute dient overigens niet alleen een economisch doel. Op sommige plekken, zoals in het Oost-Afrikaanse Djibouti, waar 20 procent van de wereldhandel langsvaart, stampen de Chinezen pal naast de Amerikanen een militaire basis uit de grond.

De Rode Draak

In Europa investeert China honderden miljoenen in zeehavens, om zo een groot aandeel te verwerven. De Rotterdamse haven is bijvoorbeeld na investeringen van zo’n 140 miljoen dollar voor 35 procent in Chinese handen. In het Belgische Zeebrugge pompen de Chinezen 40 miljoen dollar, waardoor ze inmiddels een meerderheidsbelang hebben in de containerterminal.

Als de Grieken 2011 gebukt gaan onder schulden en financiële crises, schieten de Chinezen te hulp. Over een periode van tien jaar krijgen ze een meerderheidsaandeel van twee derde in de grootste haven van Griekenland: Piraeus. China krijgt volledige zeggenschap over deze haven, die wordt omgedoopt tot ‘De Kop van de Rode Draak’, het vlaggenschip van de nieuwe zijderoute.

De Griekse premier is blij met de boost voor de economie, onder andere vanwege de groei van het toerisme. “Aan de ene kant heeft China een enorme hub gemaakt van Piraeus, een haven die eerder op sterven na dood was. De Chinezen bouwen een nieuwe spoorlijn en zijn nauw betrokken bij de ontwikkeling van de haven. Anderzijds heeft China hiermee een drukmiddel in handen om het land te beïnvloeden", zegt haven-expert De Langen.

Europarlementariër Berendsen wil een Europese havenstrategie; volgens De Langen een goed idee: “Als je ziet dat China een geopolitieke strijd voert om havens in bezit te krijgen, dan moet je daar als Europa iets tegenover zetten. Bijvoorbeeld door alleen nog concessies te verlenen aan bedrijven die voldoen aan bepaalde criteria, en ze niet te verlenen aan buitenlandse staatsbedrijven.”

Logink

CDA'er Berendsen vreest voor chantage en spionage als de Europese Unie geen vuist maakt tegen de economische expansiedrift van de Chinezen. Een angst die niet ongegrond blijkt, nadat een medewerker van het Duitse Alternative für Deutschland (AfD) onlangs werd opgepakt op verdenking van spionage voor China.

In 2022 waarschuwt een Amerikaanse overheidsdienst voor het risico op spionage en cyberaanvallen door het gebruik van het Chinese online platform Logink. Dit gebruiken havens om cargo, routes en goederenprijzen in bij te houden. Door vijf Europese havens, waaronder Rotterdam, wordt dit platform gebruikt.

Drukpunten

“We kunnen dit alleen Europees oplossen”, zegt Berendsen in een reactie. "We hebben geleerd hoe gevaarlijk afhankelijkheid is. Russisch gas was jarenlang geen probleem, maar opeens dreigen ze met afsluiten of langdurig onderhoud. China heeft allemaal drukpunten om onze economie te raken." Dat is nog geen probleem zolang ze die macht niet tegen ons? gebruiken, "maar ze kunnen het wel", aldus de Europarlementariër.

Oordeel

Het klopt dat China miljarden pompt in overzeese havens en experts en instanties waarschuwen voor de risico’s die daaraan kleven. In dat opzicht kunnen we de uitspraak van CDA-lijsttrekker Berendsen als juist bestempelen.