“Ik denk dat dit wel het einde van de kantoortuin kan betekenen”. Voor ons onderzoek naar de effecten van de coronacrisis op het werken op kantoor, bellen we met cognitief psycholoog Stefan van der Stigchel, verbonden aan Universiteit Utrecht. “Er waren twee redenen waarom mensen de kantoortuin vervelend vonden: de continue afleiding en het feit dat je redelijk in elkaars lucht zit, zal ik maar zeggen. De afleiding is getackeld in jullie vorige aflevering en nu is er door corona nóg een reden om niet bij elkaar te komen. Ik hoop dat dit een kantelpunt is.”
“Ik denk dat we langere tijd de afstand zullen moeten vasthouden, omdat het virus nog wel even aanwezig zal blijven. Nou, dat kan niet in de kantoortuin. Anderhalve meter is voor afleiding sowieso al een beetje klein. Mensen op twee meter kunnen je al afleiden.” Daarbij: “Ik denk dat heel veel mensen nu ervaren dat thuiswerken kán.” Werkgevers ervaren dat werknemers bereikbaar zijn en dat ze erop kunnen vertrouwen dat zij hun werk goed doen, zegt van der Stigchel.
Toch heeft thuiswerken ook zijn nadelen volgens hem. Vooral wanneer er thuis ook andere mensen proberen te werken, of er kinderen rondlopen. “Eigenlijk wil je naar een mengvorm toe, waar je elkaar wel kunt ontmoeten en kunt vergaderen. Veel mensen ervaren dat vergaderingen via videobellen anders lopen dan vergaderingen waar je fysiek bij elkaar bent.” Het is misschien efficiënter, maar de vraag is: ben je wel even creatief? “Kom je echt op goede ideeën als je niet bij elkaar in een ruimte bent? Ik hoor ook dat mensen heel vermoeid raken van het videobellen omdat dat best veel concentratie vereist.” Van der Stigchel verwacht daarom ook dat fysieke vergaderingen gewoon terug zullen keren. “Ik denk dat als het virus straks weg is of minder heftig aanwezig, dat we die vorm toch weer op gaan zoeken om tot creatievere ideeën te komen. En voor de sociale cohesie.” En als we ons dan willen concentreren, kunnen we weer uit elkaar gaan. “Dat kan thuis of op kantoor, maar niet meer met zijn allen bij elkaar. Dat was sowieso al geen goed idee.”
Coronaproof kantoor
Voor ons onderzoek spraken we werkgevers die bezig zijn hun kantoor coronaproof te maken. Zij willen zo snel mogelijk alle mensen weer op kantoor hebben. Van der Stigchel snapt dat wel: “Werkgevers willen toch een mate van controle hebben. Maar ik vraag me af of werknemers daar nu zo blij mee zullen zijn. Heel veel mensen die thuis een rustige werkplek hebben, zullen nu ervaren wat het betekent als je alleen kunt zijn en je langere tijd kunt concentreren.”
Wim Pullen, directeur van het Center for People and Buildings, is kritisch op werkgevers die zo snel mogelijk hun personeel weer naar kantoor willen hebben: “Een heleboel mensen houden zich nu bezig met het hóe. Hóe kunnen we zo snel mogelijk terug naar kantoor. Alsof we heel gretig zijn om weer naar die kantoortuin terug te keren. Terwijl de waarómvraag vele malen belangrijker is in een tijd dat we nog onvoldoende weten over de verspreiding van het virus. Wat gebeurt er als je weer bij elkaar gaat zitten in deze tijd? Waarom moet je naar kantoor? Wat is er zo kritisch in jouw werk dat je daar moet zijn in deze tijd? Op dit moment zie ik nergens die vraag beantwoord. En managers kunnen dat ook niet aangeven ogenschijnlijk.”
Veiligheid en gezondheid
Wat moeten werkgevers dan nu doen, volgens Pullen? “Als ik het team van mijnheer Rutte zou mogen adviseren dan zou ik zeggen: managers, definieer wie er op kantoor moet zijn en waarom. En de rest werkt voorlopig thuis tot we meer weten over hoe verspreiding verloopt.” Zelfs als werkgevers maatregelen treffen zoals schone bureaus met schotten ertussen, vindt Pullen het geen goed idee om mensen naar kantoor te laten komen. “Omdat het te onzeker is. De eerste principes van de wet arbeidsomstandigheden zijn het waarborgen van de veiligheid en de gezondheid van mensen. Als ik als medewerker of vanuit een medezeggenschapsorgaan kritiek zou mogen leveren, zou ik zeggen: toon dat dan maar eens even aan, dat het veilig is op kantoor. Je gaat me niet dwingen naar een kantoor te komen waarvan je pretendeert dat het schoon is.”
“Vijf dagen in de week thuiswerken is het natuurlijk ook niet”
Wim Pullen gelooft dat we als gevolg van de coronacrisis ook in de toekomst meer thuis zullen gaan werken. “Mensen zien dat het werkt, dat het kan technisch gezien. Maar vijf dagen in de week thuiswerken is het natuurlijk ook niet. Want er gebeuren dingen tussen mensen als ze elkaar kunnen zien. Die samenwerking is nuttig voor de sociale cohesie. De vaak onbesproken begrippen die de organisatie maken tot wat ze zijn. Die ze identiteit geven.” Is dit het einde van de kantoortuin? “Ik denk dat de lieden die een kantoortuin hebben, zich heel erg achter de oren krabben. Want sowieso zijn ze onveilig ten aanzien van het virus en ze waren sowieso niet zo nuttig als het ging om arbeidsproductiviteit.”
