In Nederland is de verantwoordelijkheid voor veiligheid op het werk goed geregeld. Volgens de wet moeten werkgevers 'alle noodzakelijke maatregelen’ treffen om veilig werken te garanderen. Als er dan op het werk toch een ongeval plaatsvindt, is de werkgever verantwoordelijk voor de letselschade. Alleen weten veel arbeidsmigranten dit niet. Hoe verhaal je letselschade toch bij je werkgever? Daar weet adviseur Piotr Chojnacki, die met zijn juridisch adviesbureau Obronca arbeidsmigranten bijstaat, alles van.
Monica kreeg als arbeidsmigrant bij het distributiecentrum van een grote woonwinkel een te zware doos op haar hand. Anderhalf jaar later zit ze nog steeds thuis door de gevolgen van het ongeval. Ze komt bij Chojnacki terecht. Net als vele anderen.
Vaker een arbeidsongeval
Arbeidsmigranten krijgen namelijk aanmerkelijk vaker met een arbeidsongeval dan hun collega’s op de werkvloer, aldus de Arbeidsinspectie. De verhouding ligt behoorlijk scheef: op iedere 100.000 arbeidsmigranten vinden er minimaal 37 arbeidsongevallen plaats, terwijl er onder hun collega’s 26 ongevallen plaatsvinden. Bovendien is dat verschil waarschijnlijk nog groter. Maar ongeveer de helft van de arbeidsongevallen wordt überhaupt gemeld, en uit onderzoek van de Rekenkamer blijkt dat het misschien zelfs om 70 procent aan ongemelde gevallen gaat.
Met Obronca, dat Chojnacki in 2015 oprichtte, staat de juridisch adviseur arbeidsmigranten op allerlei gebieden bij. Niet alleen na arbeidsongevallen, maar ook bij UWV-zaken, kwesties met de Belastingdienst of verzekeringen. Chojnacki maakt zich ernstige zorgen over hoe we in Nederland met arbeidsmigranten omgaan. Zo weet hij dat medewerkers soms letterlijk aan hun lot worden overgelaten: “Een jongeman had op zijn werk een vingertop verloren. Maar in plaats van goede zorg te leveren, zette de coördinator van zijn uitzendbureau hem af op de stoep voor de hoofdingang van het ziekenhuis. En ja, wat moet je dan?”
Onvoldoende bescherming
Chojnacki laat nog meer schokkende foto’s op z’n telefoon zien van een ander ernstig arbeidsongeval waarmee iemand bij hem aanklopte. Iemand heeft flinke rode vlekken, blaren en een soort van brandwonden op zijn voet en onderbeen. Chojnacki legt uit: “Deze man werkt in een bedrijf waar chemicaliën worden gebruikt. De beschermmiddelen die waren uitgedeeld, bleken alleen niet voldoende. Eén van de laarzen die hij droeg scheurde, en vervolgens kwam zijn voet in aanraking met een heftig zure vloeistof. Op de foto’s zie je de ernstige gevolgen.”
“Ik zie helaas maar al te vaak dat uitzendbureaus ook liegen tegen hun werknemers”, zegt Chojnacki. Zo zijn veel uitzendbureaus, in tegenstelling tot wat ze soms beweren, wel eigenrisicodragers. “Dat houdt in dat ze verantwoordelijk zijn voor uitkering bij ziekte”, legt hij uit. Maar hij ziet om zich heen dat soms het tegenovergestelde gebeurt. “Ze vertellen hun werknemers dat het UWV verantwoordelijk is, en daar wachten mensen dan tevergeefs op. Laatst had ik een cliënt die negen weken voor niks had gewacht. Op het moment dat ik dan een brief naar het uitzendbureau stuur, zeggen ze: ‘O ja, sorry, we hebben een foutje gemaakt.’ Het is af en toe om gek van te worden. Die man heeft wel negen weken zonder inkomsten gezeten.”
Dreigen met uit huis zetten
Chojnacki ziet ook vaak dat mensen die een arbeidsongeval hebben gehad, vrij snel door de werkgever worden opgeroepen om weer te komen werken. “Ze worden dan regelmatig onder druk gezet. Als ze afhankelijk zijn voor hun huisvesting van die werkgever, wordt vaak gedreigd dat ze uit huis worden gezet als ze niet komen werken.”
Soms krijgen mensen in eerste instantie een document met een zogenaamd contract voorgelegd dat ze gevraagd wordt te ondertekenen. “Om te beginnen is dat in het Nederlands opgesteld, wat veel mensen niet kunnen lezen. Bovendien teken je er vaak voor dat je afziet van verdere claims”. Chojnacki ziet zelfs weleens voorbijkomen dat mensen na het tekenen van een overeenkomst toch nog worden ontslagen, terwijl in het contract beloofd was dat ze in vaste dienst konden treden.
Veiligheidsvoorschriften niet nageleefd
De taal is vaker een probleem, merkt Chojnacki. Hij vertelt over een man die na een ongeluk geen hulp kreeg van het uitzendbureau. “Pas na 8 dagen kreeg hij contact met mij en ik ben onmiddellijk met hem naar de Spoedeisende hulp gereden. Daar zeiden ze echter: ‘We kunnen niet helpen, want deze man is niet verzekerd.’ En dat bleek niet te kloppen, maar ik moest er wel flink achteraan bellen met de verzekeraar. Iets wat deze man zelf nooit was gelukt.”
Een belangrijke oorzaak van veel arbeidsongevallen is het feit dat de veiligheidsvoorschriften niet worden nageleefd. “Het tempo van het werk ligt vaak veel te hoog en dat leidt ertoe dat er sneller fouten worden gemaakt”, aldus Chojnacki. Ook gebrekkige controle bij machines is een veelvuldig voorkomend probleem. “Recent werkte een vrouw bijvoorbeeld aan een lopende band met groenten die gesneden worden. De machine stond uit en zij was aan het schoonmaken, maar onverwacht ging de band weer aan en werd ze geraakt door de snijbladen. Vervolgens probeerden haar collega’s de noodknop in te drukken, maar die werkte niet. Dan duurt het zeker vijf minuten voordat ze bij de hoofdschakelaar de stroom uit kunnen zetten.”
Malafide kant van uitzendbureaus
Chojnacki is in de loop der jaren steeds cynischer geworden over de malafide kant van de uitzendbureaus. “Zolang je werkt, ben je een goede werknemer. Maar op het moment dat je ziek bent of er gebeurt iets anders, zoals een arbeidsongeval, dan ben je een slechte medewerker en willen ze het liefst zo snel mogelijk van je af.”
Een manier van handelen die ontzettend schadelijk is voor de gezondheid volgens Chojnacki. “In plaats van dat mensen op korte termijn kunnen herstellen, duurt het op zo’n manier veel langer, vaak onnodig lang, voordat ze weer aan het werk kunnen. De gevolgen zijn groter, want letsel dat misschien klein begint, kan veel groter worden door niet te behandelen. En, niet onbelangrijk, ook het herstel kan dan pas veel later beginnen.”
Camera’s en inspectie
De problemen zouden deels opgelost kunnen worden door het plaatsen van camera’s op het werk, denkt Chojnacki. “Werkgevers gaan dan echt wel beter zorgen voor de veiligheid, want alles staat op beeld. Bovendien hebben de werknemers dan veel munitie om hun recht, bijvoorbeeld bij een letselschadeprocedure, met direct bewijs van een arbeidsongeval te halen.” Meer en betere inspectie door de Arbeidsinspectie zou ook helpen. "Voor iedereen is het beter om een ongeval te voorkomen, dus daar zou meer nadruk op moeten liggen.”
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
Ontvang iedere week onze beste verhalen in je mailbox.
