‘Als een instelling zegt dat ze met haar ‘eigen’ bewindvoerders werkt, dan vind ik dat zorgelijk. Als bewindvoerder kom je op voor je cliënt en als je te close bent met een zorginstelling dan kan of durf je niet tegen het beleid van die instelling in te gaan.’ We krijgen een mail van Josephine. Negen jaar werkt ze als bewindvoerder. ‘Het belangrijkste is dat je onafhankelijk blijft.’
Josephine reageert op een eerder onderzoek van De Monitor over mensen die wilsonbekwaam zijn. Toen publiceerden we het verhaal van Marianne. Haar verstandelijk beperkte tante was door een verzorgster van de instelling waar ze woonde meegenomen naar een notaris om een testament op te laten maken. De zorginstelling bleek de erfgenaam te zijn.
Samen met onderzoeksjournalisten van Investico en Dagblad Trouw duiken we nu verder in de rol van bewindvoerders en curatoren voor mensen in zorginstellingen. Hoe hebben we het in Nederland geregeld? Worden kwetsbare ouderen en mensen met een verstandelijke beperking voldoende beschermd?
100 cliënten
Als we Josephine bellen blijkt dat ze inmiddels gestopt is met haar werk. Door een skiongeluk kan ze haar arm niet meer goed bewegen. Josephine: ‘Ik vind het erg jammer. Het is een mooi vak maar de werkdruk was wel hoog. Ik had 50 tot 60 cliënten. Persoonlijk contact is alleen via de telefoon of email. Je wordt betaald voor 20 minuten per week per dossier. Sommige bewindvoerders hebben zelfs 100 cliënten. Gekkenwerk natuurlijk.’
Als iemand niet goed kan beslissen over zijn financiën en bezittingen dan wordt er een bewindvoerder aangesteld. Dat kan een familielid of naaste zijn, of een professionele bewindvoerder. Ze worden in beide gevallen benoemd door de kantonrechter. De cliënten van Josephine hadden om verschillende redenen een bewindvoerder. ‘Ik hielp mensen met schulden, mensen met niet-aangeboren ziektes en ouderen die niet meer zelf hun financiën konden regelen.’
Boze buitenwereld
Josephine klinkt bezorgd als ze vertelt over haar cliënten en de toekomst van het vak. ‘Ik was ook bewindvoerder van mensen die in een zorginstelling wonen. Dan werden bijvoorbeeld de kosten voor de was door de instelling ineens enorm verhoogd. Dan moet je dus wel voor je cliënt opkomen. Een bewindvoerder die ‘goede contacten’ heeft met de instelling houdt dan zijn mond dicht. Je moet er juist voor zorgen dat de boze buitenwereld er niet met de centen van jouw cliënten vandoor gaat. Wie dat ook is.’
‘Wat regelmatig gebeurt is dat familieleden vader of moeder proberen leeg te plukken’, vertelt Josephine. ‘Ik heb meegemaakt dat mijn cliënt, een dame op leeftijd, mij belde omdat ze haar vakantiegeld op haar rekening gestort wilde hebben. Ze dreigde dat ze, als ik het niet zou doen, een advocaat op me af zou sturen. Later bleek dat ze door haar eigen zoon onder druk werd gezet. Hij wilde geld van haar.’
De erfgenaam
Waar bij de verstandelijk beperkte tante van Marianne de zorginstelling de erfgenaam bleek te zijn, is soms ook de bewindvoerder zélf de begunstigde. Zoals in het verhaal van Henk. In het testament van zijn verstandelijk beperkte zus bleek de bewindvoerder als erfgenaam te staan. Josephine vindt het heel vreemd als een instelling of zelfs de bewindvoerder in het testament komt te staan als erfgenaam van een cliënt. ‘Dit is niet in de haak’.
Integer
Josephine: ‘Als bewindvoerder hoor je niet in het testament te komen als erfgenaam. Je moet een bepaalde afstand behouden en integer zijn. Cliënten nodigden mij ook wel eens uit op hun verjaar- of trouwdag, dan moet je zorgvuldig afwegen of je hierdoor privé en zakelijk wel gescheiden kunt houden.’
