Vorige week publiceerde Aedes, de branchevereniging van woningcorporaties, een onderzoek waaruit bleek dat de leefbaarheid in wijken met veel sociale huurwoningen steeds verder achteruitgaat. Doordat er vooral mensen met een kleine portemonnee en een laag opleidingsniveau instromen in deze sociale huurwijken, verzwakken de buurten en neemt de kansenongelijkheid volgens de onderzoekers toe. Mensen voelen zich onveilig en ervaren meer overlast van buurtbewoners.

Mixen en mengen

Volgens de branchevereniging dreigen deze buurten verder af te glijden als er niet snel wordt ingegrepen. Een mogelijke oplossing die Aedes hiervoor aandraagt is het creëren van gemengde wijken door de sociale huurgrens te verhogen. Een andere optie is het verminderen van sociale huur in de ene buurt en het toevoegen van sociale huur in de andere buurt. Minister Van Veldhoven liet weten binnen enkele weken met een wetsvoorstel te komen waardoor woningcorporaties meer mensen met een hoger inkomen mogen plaatsen, mits ze een meerpersoonshuishouden vormen. Voor alleenstaanden gaat de inkomensgrens in dit voorstel juist omlaag.

Gideon Bolt, sociaal geograaf aan de Universiteit Utrecht, zet zijn vraagtekens bij deze aanpak. Volgens hem laat het rapport van Aedes duidelijk zien dat het aantal kwetsbare inwoners in wijken met veel sociale huurwoningen stijgt en de leefbaarheid vermindert. Tegelijkertijd is er in zijn ogen geen hard bewijs dat het hier om een kwestie van oorzaak en gevolg gaat. ‘De totale leefbaarheid wordt in het rapport gemeten aan de hand van een aantal objectieve en subjectieve dingen, bijvoorbeeld het aantal lage inkomens, het aantal mensen in de bijstand en het gevoel van onveiligheid. Maar het is maar de vraag wat hier de causaliteit is. Is het wel echt onveiliger geworden omdat er meer bijstandsontvangers zijn? Daar kan het rapport niet helemaal de vinger op leggen.’

Schijnoplossing

Wel is het een feit dat sociale huurwoningen tegenwoordig minder vaak bewoond worden door mensen met midden- en hoge inkomens dan vroeger. In sommige buurten neemt de groep lagere inkomens daardoor in verhouding toe. Maar als de mensen met wie het goed gaat de wijk verlaten, hoeft dat niet te betekenen dat het slechter gaat met de achterblijvers, aldus Bolt.

Het evenwichtig spreiden van lagere inkomensgroepen leidt volgens Bolt dan ook niet per definitie tot een leefbaardere wijk. ‘Als je de lage inkomens vervangt door middeninkomens, dan gaat de wijk er gemiddeld gezien wel op vooruit. Maar mij gaat het erom hoeveel mensen er ontsnappen uit de armoede. Pas dan schiet je er netto iets mee op. De kansen van een werkloze uit Rotterdam Zuid nemen echt niet toe als je hem in Kralingen plaatst. Dat is een schijnoplossing.’

Schuif niet met bewoners

Dat het soms noodzakelijk is om sociale huurwijken met een eentonig woningaanbod te veranderen, daar sluit Bolt zich volledig bij aan. Er zijn nou eenmaal te weinig woningen voor middeninkomens, en dus moeten die volgens hem gecreëerd worden. Maar niet vanuit de overtuiging dat een evenwichtige spreiding van inkomensgroepen uiteindelijk beter is voor iedereen. ‘Het is een paternalistische gedachte om te denken dat armere bewoners direct profiteren van meer gemengde wijken. Het hele idee dat je iemand uit de middenklasse of hoger nodig hebt om te weten dat je je netjes moet gedragen en dat het goed is om een baan te zoeken, dat vind ik echt grote kul. Dat geloof ik gewoon niet.’

De oplossing voor het opkrikken van de leefbaarheid ligt volgens Bolt eerder in het stimuleren van sociale mobiliteit, bijvoorbeeld door te investeren in betere scholing en mensen te begeleiden naar werk. Niet in het schuiven met bewoners.