Sinds 2007 is dit virus vanuit Rusland, Oekraïne en de Kaukasus aan een gestage opmars bezig richting de Europese Unie. Recente uitbraken bij wilde zwijnen in Hongarije, Tsjechië en Polen zijn voor het Deense ministerie van Milieu en Voedsel reden om het wilde zwijn de oorlog te verklaren. ‘Mocht de ziekte Denemarken bereiken, dan zal de jaarlijkse export ter waarde van 11 miljard kronen (ca 1,5 miljard euro, red.) onmiddellijk sluiten. We doen er daarom alles aan om het risico op een uitbraak van Afrikaanse Varkenspest tot een minimum beperken.’

Europese samenwerking

Volgens deskundigen moet het hek minimaal anderhalve meter hoog zijn en een meter diep de grond in om een effectieve barrière te vormen. Everzwijnen kunnen uitstekend zwemmen, waardoor ook meren langs de grens, door middel van drijvende obstakels moeten worden afgegrendeld. De kosten, ruim 16 miljoen euro, komen deels uit de zak van de professionele varkenshouderij.

De Deense regering verruimt daarnaast de jachtregels om wilde zwijnen in de grensgebieden uit te roeien. In tegenstelling tot voorheen kunnen de dieren nu dag en nacht worden geschoten. Ook staan er hogere boetes op het overtreden van hygiëneprotocollen, zoals niet goed schoonmaken van de vrachtwagens waarmee varkens en vlees worden vervoerd. Een informatiecampagne moet inwoners bewust maken van besmettingsrisico’s, zoals het weggooien van voedsel in de natuur. De Deense regering dringt bij de andere EU-lidstaten aan op vergelijkbare maatregelen. ‘We zetten het volledige pallet aan maatregelen in om de risico’s van een uitbraak te beperken’, aldus minister Jacob Ellemann-Jensen.

Brandverzekering

Deense boeren zijn blij met de komst van het hek. ‘Zie het als een brandverzekering’, zegt voorzitter Mogens Dall van Landbosyd - de Zuid-Deense Landbouwbond. ‘Om die af te sluiten moet je ook aan bepaalde regels voldoen. Geven die een honderd procent garantie dat je geen brand krijgt? Nee, maar je beperkt het risico tot een absoluut minimum.’

Natuurorganisaties daarentegen zijn fel gekant tegen de plannen en noemen het ‘buitenproportioneel om een complete diersoort uit te roeien vanwege een mogelijk risico’. In een brandbrief aan de Deense regering wijst het Wereld Natuur Fonds erop dat menselijke fouten een groter risico vormen op besmetting dan een uitbraak via wilde zwijnen. Zoals het plan er nu bij ligt, zal het hek deels door beschermd Natura2000-gebied lopen. ‘Het leefgebied van vossen, herten, grijze wolven, hazen en otters wordt hierdoor ernstig beperkt’, aldus het WNF. Enkele Deense natuurorganisaties hebben aangekondigd het plan te zullen aanvechten.

Dall begrijpt de kritiek, maar stelt dat Denemarken geen andere keuze heeft, nu in Polen en Duitsland de jachtdruk op wilde zwijnen is opgevoerd. ‘Daar worden nu premies uitgeloofd voor ieder afgeschoten zwijn. Dat creëert een waterbedeffect. We hebben hier al rottes (groepen zwijnen, red.) gehad die een fjord tussen Denemarken en Duitsland over zijn gezwommen. Het klopt dat deze dieren een klein risico vormen, maar een uitbraak heeft enorme consequenties voor de varkenshouderij. Tegen Afrikaanse Varkenspest kun je niet vaccineren. Wil je de zwijnen ruim baan geven, dan zul je dus een mogelijke schadepost van 1,5 miljard euro moeten accepteren.’

Ook onder Nederlandse varkenshouders neemt de bezorgdheid toe. Hoewel de sector in 1997 zwaar is getroffen door uitbraak van de varkenspest heeft de overheid geen nieuwe maatregelen genomen. Opvallend is dat het Beleidsdraaiboek Klassieke Varkenspest & Afrikaanse Varkenspest zelfs uitgaat van de volledige afwezigheid van wilde zwijnen buiten de aangewezen leefgebieden op de Veluwe en het oosten van Limburg. Zoals we eerder in dit onderzoek al lieten zien, klopt dat niet. Sinds de eeuwwisseling zijn steeds meer zwijnen uitgewaaierd naar gebieden met veel intensieve veehouderij.