Een geperforeerde buis en wat luchtdruk. Zo simpel kan het lijken. Dat dachten Saskia Studer, Anne Marieke Eveleens en Francis Zoet ook, toen ze 4 jaar geleden met een biertje in de hand en uitzicht op een met plastic vervuilde gracht het idee voor The Great Bubble Barrier bedachten: een belletjesgordijn dat plastic in het water tegenhoudt voordat het afdrijft naar de zee. Voor ons onderzoek naar zwerfplastic in onze rivieren gingen we bij ze langs.

‘We hadden geen idee of het zou werken’, vertelt Saskia ons. ‘En als het zou werken, waarom was het er dan nog niet?’ De vriendinnen – die elkaar kennen van de zeilschool in Aalsmeer – gingen meteen op onderzoek uit. Wat bleek? Hun idee was niet geheel nieuw. Dezelfde techniek werd zelfs in de jaren ’60 al gebruikt om zoet water van zout water te scheiden. Ook wordt het concept toegepast in de olie-industrie, met als doel dat lekkende olie niet verder drijft. Het goede nieuws daarentegen: niemand had nog bedacht dat deze techniek ook weleens de oplossing kon zijn voor het tegengaan van de plastic soep.

‘We hadden geen geld en onze kennis was nog beperkt’

Het eerste prototype maakten ze van een houten bak gevuld met water, met op de bodem een diagonale stalen buis met gaten erin. Nadat de luchtdruk was aangesloten kiepten ze een bak vol plastic om in het water. ‘Het werkte gewoon! Dus waarom zou het dan niet in de gracht werken?’ Maar goed. Hoe kom je van een idee dat ontstaan is in de kroeg naar een groot project in de gracht? ‘We hadden geen geld en onze kennis was – op dit geslaagde experiment na ­– nog beperkt.’

Slechts 2 jaar later lag op de bodem van de IJssel een 200-meterlang belletjesgordijn. Tijdens de drieweekse proef werd de effectiviteit van The Great Bubble Barrier getest in een van de snelst stromende rivieren van Nederland, gefinancierd met prijzengeld van Rijkswaterstaat en drinkwaterbedrijf PWN. Gemiddeld 86% van het testmateriaal – dat onder meer bestond uit sinaasappelen – werd begeleid naar de oever, waar het uit het water kon worden gevist. Saskia: ‘Het zwaarste plastic kunnen onze bubbels er nog niet uithalen. Zo is het bellenscherm waarschijnlijk niet krachtig genoeg om autobanden boven te laten drijven. Maar het meeste plastic bevindt zich in de bovenste laag, aan de oppervlakte of nét daaronder.’

‘Het echte probleem zit ‘m in het politieke spelletje’

Op hele kleine onderdelen heeft het bellenscherm wél effect. Tijdens eerdere pilots in de testlocatie van Deltares, het onderzoeksinstituut op het gebied van water, is gebleken dat het luchtgordijn plastic deeltjes vanaf een afmeting van 1 mm weet te leiden naar de oever, zoals granulaat (kleine plastic bolletjes) en piepschuim. Of de uitvinding in de toekomst ook ingezet kan worden tegen microplastics kleiner dan 1 mm, dat wordt de komende tijd onderzocht.

Zo gaat er per 1 juni in samenwerking met drinkwaterbedrijf PWN, Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier en wateronderzoeksinstituut KWR een nieuwe proef van start bij de rioolwaterzuivering in Wervershoof. De financiering van het onderzoek komt voor een deel uit het potje van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat en drinkwaterbedrijf PWN.

Hoewel er vanuit alle hoeken positief gereageerd wordt op de uitvinding, blijft het antwoord op de grote vraag voorlopig uit: wie tast er in de buidel om het bellenscherm definitief te implementeren? ‘De oplossing hebben we in handen’, vertelt Saskia. ‘Maar het echte probleem zit ‘m in het politieke spelletje. Waar ligt de verantwoordelijkheid? En wie gaat het betalen?’