Hilda is toezichthouder op de Wet natuurbescherming bij FUMO, de Omgevingsdienst van de provincie Fryslân en houdt onder meer toezicht op de kap van bomen. We komen met haar in contact voor ons onderzoek Verkeersveiligheid.

In het hele land worden bomen langs provinciale wegen gekapt. Niet alleen om de weg te verbreden, maar ook om het aantal fatale botsingen met bomen omlaag te brengen. Hilda begrijpt de zorgen van bewoners- en natuurorganisaties die protesteren tegen de kap, vooral als het over oude monumentale bomen gaat. Maar rücksichtsloos kappen gebeurt volgens haar niet. “Er wordt echt gekeken naar landschappelijke waarden en biodiversiteit. Bij de provincies zitten ook mensen met ‘groene harten’.”

Soms is het kiezen tussen twee kwaden. “Als ik moet kiezen tussen landschapswaarden en een mensenleven, dan gaat ook voor mij altijd een mensenleven voor een bomenleven.” Al ligt het niet zozeer aan de bomen dat er verkeerslachtoffers vallen. “Mensen knallen vaak tegen bomen omdat ze veel te hard rijden.”

Herplantplicht binnen 3 jaar

Wat zijn eigenlijk de regels voor het kappen van bomen langs provinciale wegen? Die zijn niet anders dan voor bomen die op andere locaties buiten de bebouwde kom gekapt worden, legt Hilda uit. Als er meer dan twintig bomen op een rij staan en één of meer worden gekapt, moet voldaan worden aan de Wet natuurbescherming. “De wet schrijft voor dat als je bomen kapt ze binnen 3 jaar op dezelfde grond moeten terugkomen. Dus het aantal bomen moet gelijk blijven.” De bomen mogen eventueel ook op een andere plek herplant worden. “Dat noemen we ‘compensatie’.”

Een paar keer per week trekt Hilda de provincie Fryslân in om te controleren of er geen bomen illegaal gekapt zijn. “Ik kijk op de grond naar de stronken die er staan en als ik denk dat er illegaal gekapt is, kijk ik naar Google Maps of satellietbeelden hoe het er oorspronkelijk uitzag. Dan kan ik vaak zien, hier heeft wat gestaan vroeger.” Ze controleert of de kap vooraf gemeld is en of gekapte bomen wel herplant zijn binnen 3 jaar.

Gebeurt dat terugplanten ook altijd? “Nou, laten we zo zeggen, controle is nodig. Ook als er wordt gekapt vanwege de verkeersveiligheid, is het een beetje de vraag of er herplant wordt. Soms is een project afgelopen, ligt het dossier in het archief en als ik na 3 jaar die plek controleer, vraag ik me af waar die bomen blijven. Vervolgens ga ik met de provincie kijken hoe we ervoor kunnen zorgen dat dit wél gebeurt.”

Iedereen zou terughoudender moeten worden met bomenkap. Anders snijden we onszelf volgens Hilda in de vingers. Zij wijst op de nieuwe Omgevingswet die volgend jaar ingaat voor de provincies. “Bij de Omgevingswet hoort ook een omgevingsvisie en daarin moet per provincie uitgewerkt worden hoe we de Europese klimaatdoelen gaan halen. De klimaatdoelen kunnen gedeeltelijk opgelost worden met bomen. Bomen zetten het broeikasgas CO2 om in zuurstof. Dus als je nu een boom gaat kappen, ben je eigenlijk bezig het broeikaseffect in stand te houden.”

Hilda wijst erop dat grote bomen veel meer CO2 afvangen dan kleine boompjes van 1 of 2 jaar oud. “Als je een boom met een enorm kronendak en heel veel bladeren kapt en je zet er een jong boompje voor terug, die haalt natuurlijk nooit zoveel CO2 uit de lucht als een oude boom. Waarom zou je bomen kappen en niet bijvoorbeeld verplaatsen? Of alvast nieuwe bomen planten lang voordat je gaat kappen?”