Wij doen onderzoek naar de problemen rondom de stofuitstoot van Tata Steel (de oude Hoogovens) in de IJmond. Het bedrijf staat midden in de IJmond op het grondgebied van drie gemeenten: Beverwijk, Velsen en Heemskerk. Per jaar wordt er ruim 7 miljoen ton staal gemaakt. Sinds de zomer van 2018 komt er veel stof van het bedrijf bij mensen in hun tuin en in huis terecht en zijn er veel zorgen over de effecten voor de gezondheid van mensen.

Vanwege die stofoverlast krijgt Tata Steel dwangsommen van de provincie. Die zijn bedoeld om het bedrijf aan te sporen het probleem op te lossen, maar het bedrijf is daar nog niet in geslaagd. Nadat er eerst 30 dwangsommen van 5.000 euro per stuk zijn uitgedeeld, heeft het bedrijf inmiddels alweer drie dwangsommen van 25.000 euro gekregen.

Maar ondanks die dwangsommen lijkt een oplossing nog ver weg. Tata Steel wil een hal bouwen op het terrein waar de overlast nu wordt veroorzaakt. Die hal is waarschijnlijk in 2020 af. Het is de vraag of met het bouwen van die hal alle overlast in één keer is opgelost, omdat niet alle bedrijvigheid waar stof bij vrijkomt in de hal gaat plaatsvinden. Ook zal het nog maanden, of misschien wel jaren duren, voordat er genoeg onderzoek is gedaan om te bepalen of het bedrijf gezondheidsschade veroorzaakt.

Actie tegen Tata Steel

De zorgen over de gezondheid en de overlast zijn bij een deel van de bevolking zo groot geworden, dat er verschillende acties worden ondernomen. Zo zijn er posters opgehangen in het dorp tegen Tata Steel, protestliedjes geschreven en actieve bewoners van het gebied verschijnen regelmatig in de media met kritiek op het bedrijf.

Maar die publiciteit heeft ook een keerzijde merken wij tijdens ons onderzoek. Verschillende mensen die eerst graag in onze uitzending willen komen, zeggen interviews af. Reden: angst om op straat aangesproken te worden op hun mening en op hun acties.

Een paar mensen die hier net wonen veroorzaken deze ellende

En die reacties op straat kunnen heftig zijn. Wij ondervinden dat ook als we met een camera rondlopen in het dorp. Een zichtbaar boze man maakt zijn ongenoegen kenbaar: ‘Gaat dit over grafiet? We wonen al 100 jaar naast die staalfabriek. Zij doen er alles aan om de overlast te voorkomen. Jullie moeten stoppen met die publiciteit. Het komt allemaal wel goed.’ Inwoners hebben het gevoel dat de kritiek op het bedrijf afkomstig is van mensen die nog niet zo lang in het dorp wonen. ‘Een paar mensen die pas een paar maanden in Wijk aan Zee wonen veroorzaken dit.’

Bewoners en ondernemers zijn bang dat het imago van het dorp Wijk aan Zee verslechterd. Het kustdorp is sterk afhankelijk van het toerisme en wil niet dat mensen wegblijven omdat ze bang zijn voor de staalfabriek. Maar er speelt nog een ander sentiment: de werkgelegenheid. Bij Tata Steel werken 9000 mensen en indirect verdienen nog eens 18.000 mensen hun brood dankzij het bedrijf. Iedereen in de regio kent wel iemand die bij het bedrijf werkt of heeft gewerkt. En als Tata Steel als een slecht bedrijf wordt weggezet, voelen veel mensen zich persoonlijk aangevallen.

Maar voor het andere deel van het dorp is dat geen reden om te stoppen met actievoeren. Waar ‘s nachts posters worden weggehaald door voorstanders van Tata Steel, verschijnen de volgende dag nieuwe protestuitingen op openbare plekken in het dorp. En de protestliedjes, die zijn nog steeds op Youtube en Spotify te vinden.