In ons dossier Werken met een beperking ontvangen we een bizarre tip. Jeroen te Braak (45) is blind en krijgt van de gemeente Utrecht tips om te solliciteren op vacatures als verkeersregelaar, buschauffeur en heftruckchauffeur. Het zijn maar een paar voorbeelden uit een lange lijst die Jeroen krijgt aangeboden in het kader van een reïntegratietraject om weer aan het werk te komen. Voor alle functies moet je kunnen zien. Is dit een vergissing van de gemeente of is het een uitwas van de nieuwe regelgeving die mensen met een arbeidsbeperking aan werk moeten helpen?
‘Heel vreemd dit’, aldus Te Braak. ‘Ik ben bij de gemeente geweest en ze weten dat ik blind ben. Maar ze blijven me van dit soort vacatures toezenden. Ik heb al eerder bij hen aan de bel getrokken dat dit niet kan, maar dat maakt niet uit. Het gaat maar door. Blijkbaar ben ik gewoon een nummer in het systeem en is niet bekend dat ik een handicap heb omdat ik niet een uitkering voor gehandicapten heb.’
Oogvereniging
Jeroen meldt zich bij de redactie van De Monitor op verzoek van een Oogvereniging die aandacht vraagt voor de consequenties van de wet Banenafspraak voor mensen met een beperking. Volgens woordvoerder Roos Hoelen is wat Jeroen nu overkomt een absurde bevestiging van iets dat zij al langer meemaakt in de praktijk sinds de wet Banenafspraak van kracht is.
‘Mensen met dezelfde handicap krijgen door deze wet verschillende kansen op werk en worden ten opzichte van elkaar gediscrimineerd.’ Hoelen kent gevallen van mensen die allemaal even blind zijn, maar die door de uitkering die zij ontvangen bevoordeeld of benadeeld worden bij het vinden van werk. ‘Blinden die een Wajong-uitkering krijgen komen makkelijker aan het werk dan blinden die een andere uitkering krijgen. Zoals bijvoorbeeld Jeroen te Braak.’
Mocht niet solliciteren vanwege banenafspraak
Te Braak werd blind toen hij 7 jaar oud was, maar wist zich ondanks zijn handicap te ontwikkelen en werkte 14 jaar in de ICT en als assistent HR-adviseur. Na een reorganisatie werd hij ontslagen en kwam hij in de WW. Hij solliciteerde dagelijks en zag functies voorbij komen die bij hem pasten qua handicap en niveau. Maar hij maakte regelmatig mee dat hij niet op deze vacatures mocht solliciteren omdat hij niet onder de wet Banenafspraak valt. ‘Ik kreeg te horen dat deze vacatures alleen waren bedoeld voor mensen met die in het doelgroepregister staan.'
Alleen mensen die onder de wet Banenafspraak vallen mogen op zulke functies solliciteren. Die mensen staan in een speciaal doelgroepregister. Zij krijgen voorrang bij het zoeken naar werk, voornamelijk omdat ze een uitkering wegens een handicap ontvangen. Werkgevers worden met financiële regelingen gestimuleerd om deze mensen in dienst te nemen. Bovendien hangt werkgevers een boete boven het hoofd als zij niet genoeg van deze mensen in dienst nemen. In de vacatures die Te Braak zag werd bijvoorbeeld gevraagd naar hoogopgeleide mensen die in het doelgroepregister staan. Te Braak zat in de WW en is nooit aan het doelgroepregister toegevoegd. Waardoor hij niet op deze vacatures mag reageren.
Niet in systeem als gehandicapte
Te Braak vond geen baan en moest na twee jaar WW een beroep doen op de bijstand in de gemeente Utrecht die hem met een reïntegratietraject alsnog aan een baan wil helpen. Te Braak is daarvoor op gesprek geweest bij de gemeente. Hoe kan het dat hij nu vacatures krijgt aangeboden waarvoor je moet kunnen zien? Hoelen: ‘Het lijkt er op alsof in de systemen niet officieel te boek staat als arbeidsgehandicapte omdat hij niet in het doelgroepregister staat. Hij zou op papier dus zonder problemen aan het werk moeten komen. Dat verklaart waarom hij nu functies krijgt aangeboden die hij op papier zou kunnen doen maar in werkelijkheid niet omdat hij blind is.’ Te Braak zelf constateert een vreemde paradox: ‘Ik mocht dus niet solliciteren op functies die bij mij en mijn handicap passen en krijg nu wel functies aangeboden die totaal niet bij mijn handicap passen. Dat vind ik raar.’
Volgens Barbara Oomen, hoogleraar Mensenrechten, toont de case van Te Braak aan dat Utrecht mogelijk in strijd handelt met het VN-verdrag voor gehandicapten dat aanstaande dinsdag in de Eerste Kamer wordt geratificeerd. ‘Uitgangspunt van dat verdrag is dat je individuele ondersteuning biedt aan mensen met een handicap in plaats van dat je denkt in hokjes, categorieën of doelgroepen. Dat zie je hier gebeuren. Het doelgroep denken is in strijd met de individuele aandacht waar het VN-verdrag om vraagt.’
‘Dit mag niet nog een keer gebeuren’
De gemeente Utrecht is via De Monitor over deze kwestie op de hoogte gebracht en onderzoekt hoe dit kon gebeuren. Dat onderzoek loopt nog, maar woordvoerder Ingrid van der Aa laat alvast weten: ‘Het heeft inderdaad te maken met de registratie. Hij is op een of andere manier in de standaardbak terecht gekomen terwijl hij recht heeft op individuele ondersteuning. Wij hebben hem excuses aangeboden en gaan opnieuw met hem in gesprek om te kijken hoe we hem kunnen helpen om werk te vinden. We onderzoeken nog steeds hoe dit heeft kunnen gebeuren en hoe we dit moeten oplossen om te voorkomen dat dit in de toekomst vaker gebeurt.’
Jeroen te Braak: ‘Ik vind het jammer dat het zo gelopen is en dat dit er allemaal voor nodig was, maar ik hoop nu dat er een oplossing komt en ben benieuwd wat er verder gebeurt.’
