‘Met de huidige milieunormen zou je hier nooit een dorp kunnen bouwen. Statistisch gezien leven we 2 jaar korter dan elders in Nederland. Ik zeg dan altijd: Het prettige dorpstempo levert ons ook weer 3 extra jaren op. Dus per saldo leven we een jaar langer.’
Het is duidelijk dat Nico Prins zijn hart heeft verpand aan Heijplaat. De Rotterdamse tuinwijk die als een Gallisch dorpje weerstand heeft geboden aan de oprukkende haven. Draai vanaf de A15 de Waalhaven in en je verwacht niet dat tussen de containers, opslagtanks en havenkranen een charmant wijkje ligt. Een voormalig arbeidersparadijs vol jaren ‘30 woningen, opgetrokken rond de oude RDM-loodsen, waar hippe designbedrijfjes en een Hogeschool intrek hebben genomen. Alleen het monotone gebrom van de containeroverslag Uniport verraadt dat je niet in het sjieke Kralingen staat, maar in het kloppend hart van de BV Nederland.
Het is die bromtoon die ons naar Heijplaat brengt. Een bestuurslid van de bewonersvereniging Heijplaat reageert op ons dossier Geluidsoverlast. Daarin schreven we eerder over de problemen rond de Schiedamse Wiltonhaven, waar bewoners zich voorbereiden op een gang naar de rechter vanwege overlast door scheepslawaai. Een zaak die in Heijplaat met interesse wordt gevolgd. Net als hun buren aan de overkant van het water wonen ook Heijplaters dicht op de kades, waar zeeschepen 24 uur per dag hun motoren laten draaien.
Bij gebrek aan een elektriciteitsaansluiting op de wal moeten ze namelijk zelf hun stroom produceren. Het gevolg: een sonore bromtoon die zelfs boven het geluid van vrachtwagens en vorkheftrucks uit te horen is.
Opgerekte geluidsnormen
‘Heijplaters zijn niet bepaald van het zeuren. Zeker als je hier al lang woont ben je wel wat gewend. Maar vooral ‘s nachts is het geluid soms niet te harden, omdat het dan een stuk stiller is. Er zijn mensen die bij een bezoek aan het toilet de deur open houden, omdat ze anders door de resonantie het hok uit dreunen.’ Prins, voorzitter van de bewonersvereniging, glimlacht even tijdens een rondleiding door de wijk, maar vervolgt dan ernstig: ‘We zitten hier al met opgerekte geluidsnormen en nog steeds worden die grenzen overschreden. Maar dat laagfrequente geluid valt niet eens onder de milieuregels. Het is gewoon vrij spelen, hoeveel we ook klagen.’
Deze video maakte een bewoner in 2015. Om de lage frequenties te horen heb je een goede koptelefoon nodig. Deze video is van een jaar later.
Klagen
Klagen deden de bewoners namelijk de afgelopen jaren veelvuldig, in een poging de storende bromtonen op de agenda te krijgen van het lokaal bestuur. In de jaarverslagen van milieudienst DCMR zien we dat containerterminal Uniport al 2 jaar in het lijstje met ‘structureel overlastgevende bedrijven’ staat (50 klachten of meer). Meer dan die klachten registreren zegt de dienst niet te kunnen doen. ‘De huidige regelgeving om te handhaven op deze vorm van overlast is niet concreet en normen om op te toetsen ontbreken,’ schrijft de DCMR. ‘De handhavingspartners in de Rotterdamse haven hebben deze problematiek in onderzoek en streven gezamenlijk naar een oplossing’.
We hebben niet de illusie dat dit heel snel kan worden aangepakt, maar zonder duidelijke spelregels gebeurt helemaal niets.’
Een tekst die gecopy-paste lijkt in opeenvolgende jaarverslagen. Veel dichterbij lijkt die oplossing alleen niet te zijn gekomen. De wethouder van Haven en Milieu zou in Hamburg zijn licht opsteken, waar grote zeeschepen kunnen inprikken op walstroom. Een voorziening die volgens de bedrijven in de Rotterdamse haven nauwelijks uit te voeren is. Zelfs burgemeester Aboutaleb bemoeide zich er persoonlijk mee. Hij liet een onderzoek uitvoeren naar de geluidsoverlast en maatregelen om die binnen de perken te houden. Conclusie: de klachten zijn terecht, maar het ontbreekt aan wettelijke handvatten om daar iets aan te doen.
'Zwartepieten'
‘Het is een wedstrijd zwartepieten die nu al 4 jaar duurt,’ reageert een ander bestuurslid. ‘De milieudienst zegt dat het geluid onder de verantwoordelijkheid van het havenbedrijf valt. Maar als we het havenbedrijf aanspreken wijst die weer naar de afgegeven vergunning en naar de gemeente die daarop moet handhaven. De gemeente zegt dat niet te kunnen doen, vanwege het ontbreken aan normen. Ondertussen neemt de overlast toe en horen we inmiddels de bromtoon in stereo.’
Tijdens de rondleiding wordt duidelijk wat daarmee wordt bedoeld. Naast overlast vanuit de Waalhaven hebben ook bewoners aan de kant van de Heysehaven te maken met een al even irritante bromtoon. Een direct gevolg van het uitstellen van de plannen om Heijplaat te ontwikkelen tot ‘duurzame stadshaven’, met een nadruk op wonen en kleinere industrie. Het voormalige arbeidersparadijs moet worden omgevormd tot een aantrekkelijke groene zone, tussen het hippe RDM-terrein en een vernieuwde Waalhaven. De zwaardere industrie zou worden verplaatst naar de Tweede Maasvlakte, ver weg van bewoning.
Maar die plannen gingen op de lange baan en ondertussen namen de activiteiten juist toe. ’In een haven die jaren leeg heeft gestaan, is nu een bedrijf gevestigd dat reparaties verricht aan offshore-schepen. Die liggen maanden lang te brommen, vlakbij de woningen. Bij de containerterminal aan de andere kant verwerken ze meer koelcontainers, die weer extra stroom nodig hebben.’
‘Geen duurzame oplossing’
De bewoners hebben daarom het initiatief om de herrie terug te dringen naar zich toegetrokken. De betrokkenheid van Aboutaleb heeft er wel voor gezorgd dat met de bedrijven afspraken zijn gemaakt over het afmeren van schepen, zodat de motoren van de wijk af liggen. Indien mogelijk worden ‘s nachts andere motoren gebruikt dan overdag.
Daarmee is volgens Prins veel bereikt, maar voor de ontwikkeling van Heijplaat tot de duurzame stadswijk die nu op de tekentafel ligt is er meer nodig. In de eerste plaats opheldering over wie nu het bevoegd gezag is. Daarnaast dringen de Heijplaters aan op meer duidelijkheid in de milieuvergunning. ‘De geluidsniveaus daarin zijn uitgedrukt in een maat die geen rekening houdt met dat laagfrequente geluid. De overlast wordt dus eigenlijk weggefilterd. Op papier blijven de schepen dan binnen de grenzen van de maximaal toegestane geluidsniveaus, maar alleen omdat ze eigenlijk onbeperkt laagfrequent geluid mogen produceren. Daarmee is er dus ook geen prikkel om tot een duurzamere oplossing te komen, zoals bijvoorbeeld stroom op de wal.’
Prins kijkt trots om zich heen. ‘Kijk wat de mogelijkheden hier zijn! Het blijft gewoon een ontzettend gaaf gebied, een echte parel! We hebben ook niet de illusie dat dit heel snel kan worden aangepakt, maar zonder duidelijke spelregels gebeurt helemaal niets.’
