Het was voor de Oostvaardersplassen weer een drukke week met verschillende bezwaarprocedures en rechtszaken. In de rechtbank van Lelystad wordt vijf uur lang gepleit en over en weer met rapporten en wetenschappelijke artikelen geschermd over hoe het menselijk ingrijpen zijn uitwerking zal hebben op het natuurgebied. We wonen de zitting bij voor ons onderzoek Wilde natuur in Nederland.

Wat zijn de gevolgen?

De provincie Flevoland is overtuigd dat een ingreep noodzakelijk is, dat de populatie edelherten drastisch moet worden teruggebracht. ‘De maatschappelijke onrust is te groot, we willen grootschalige wintersterfte zoals vorig jaar voorkomen.' Ook voor de bescherming van andere populaties dieren is afschot volgens de provincie noodzakelijk. Maar natuur- en dierenbeschermers denken daar fundamenteel anders over. Ecoloog Frans Vera, grondlegger van de Oostvaardersplassen: ‘We helpen dit gebied op deze manier om zeep. Dit is onacceptabel en kán niet.’

Eigenhandig bijvoeren

Op de publieke tribune hoort een groepje actievoerders de discussie en argumenten aan. ‘Schandalig, ook met afschieten kom je er niet. Elke winter heb je hetzelfde probleem weer,' laat een actievoerster weten. Afgelopen winter heeft ze eigenhandig de grote grazers bijgevoerd. ‘Zodra het moet gaan we de grazers weer voeren hoor.’ De actievoerders lijken zich weinig aan te trekken van wat ecologen, natuurorganisaties of bestuurders vinden. Zij hebben hun eigen plan. Ook de man die dinsdag veroordeeld is tot een taakstraf voor het vernielen van een sluis in het natuurgebied is één van de toehoorders. ‘Landbouwdieren tussen hekken laten creperen is geen natuur. Het is een mislukt experiment met dieren.’ Kenmerkend is dat twee agenten de hele rechtszaak op de publieke tribune aanwezig zijn.

Al eerder deze maand oordeelde de rechter in een andere spoedprocedure dat het afschieten van edelherten mag gaan gebeuren. Volgens de rechter heeft de provincie inderdaad aangetoond dat ingrijpen noodzakelijk is omdat door overbegrazing kwetsbare vogelpopulaties worden aangetast of zelfs zijn verdwenen. De zaak nu gaat over de vergunning die de provincie heeft afgegeven om de edelherten ook daadwerkelijk te mogen afschieten.

'Afschieten zal een chaos worden'

Het is moeilijk om alle voor- en tegenargumenten te wegen. Hoe gaan de natuur en vooral de vogelsoorten zich ontwikkelen als de mens ingrijpt op de populatie edelherten? Zal het verminderen van de grazers de vegetatie aantasten of juist goed doen? De Oostvaardersplassen is een Natura 2000 gebied, specifieke vogelsoorten en hun natuurlijke leefomgeving moeten beschermd worden om de populaties in stand te houden. Ontstaat er door nu in te grijpen in het gebied onherroepelijke schade voor de kwetsbare vogels? Provincie en natuurbeschermers staan lijnrecht tegenover elkaar, over elk detail is onenigheid. Zo vreest Harm Niesen van de Faunabescherming dat het chaos zal worden. 'Zodra het afschieten begint zullen de edelherten in paniek het moeras invluchten met grote gevolgen voor de vogels daar.’ Maar volgens de provincie Flevoland is dit niet een te verwachten scenario.

Welk belang weegt het zwaarst?

‘Het is mooi om te zien dat u allemaal vol passie en emotie betrokken bent bij de Oostvaardersplassen en er vol overtuiging voor vecht,’ merkt de rechter op. Maar aan haar de complexe taak de afweging te maken. Is de afgegeven vergunning tot het afschieten van edelherten rechtmatig? En welk belang weegt het zwaarst? De maatschappelijke onrust zoals de provincie Flevoland beweert, of de negatieve effecten op de vogelpopulaties zoals de dierenbeschermers beweren. Zij pleiten voor meer onderzoek. ‘We moeten niet zwichten voor demonstranten en dit gebied onomkeerbaar aantasten.' Uiterlijk 13 december zal de rechter een uitspraak doen. De provincie Flevoland heeft beloofd voor die tijd géén edelherten af te schieten.