In de gemeente Leeuwarden en Groningen kostte een huwelijk op het stadhuis op de vrijdagochtend in 2017 ruim 700 euro. In de Limburgse gemeente Beek is een bruidspaar heel wat goedkoper af, namelijk 147 euro. Een flink verschil. Deze prijsongelijkheid is bijvoorbeeld ook te zien bij het aanwijzen van een eenmalige trouwlocatie. Gemeente Hilvarenbeek rekende hier in 2017 378,75 euro voor, terwijl dit in Breda – dertig kilometer verder op – slechts 79 euro kostte.

Verantwoording cijfers: Alle gemeenten in Nederland worden hier op één tarief vergeleken: een vrijdagochtendhuwelijk met ceremonie op het stadhuis, geleid door een trouwambtenaar van de gemeente en in het bijzijn van meer dan twintig gasten. De vrijdag is volgens het CBS de populairste trouwdag. Alle tarieven zijn verkregen via gemeentewebsites en legesverordeningen geraadpleegd in 2017.

Krimpende huwelijksmarkt

Een bruidspaar heeft een gemeente nodig bij het huwelijk, zij regelt namelijk het wettelijke gedeelte. Hoewel het huwelijk de afgelopen jaren minder populair is geworden, wordt de gemeente steeds actiever op de huwelijksmarkt.

Zo is het in steeds meer gemeenten mogelijk om in de hele gemeente te trouwen, kan het ja-woord buiten kantooruren, bijvoorbeeld ’s nachts, gegeven worden en kan een vriend of familielid van het bruidspaar het huwelijk voltrekken. Bruidsparen willen een steeds persoonlijker huwelijk en gemeenten spelen daar handig op in met als gevolg: een wirwar van onvergelijkbare diensten en tarieven.

Transparantie ontbreekt

Gemeenten zijn autonoom en dus heel vrij in het vaststellen van hun tarieven, ook wel leges genoemd. Waar het op neer komt, is dat gemeenten geen winst mogen maken op het totaal aan diensten. Wel mag bijvoorbeeld het product huwelijk duurder gemaakt worden om daarmee een andere dienst, zoals een paspoort, goedkoper aan te bieden. Dit heet kruissubsidiëring.

Gemeenten kunnen uit politieke of praktische overwegingen hiertoe besluiten, maar dat hoeft niet. Sinds 2017 zijn gemeenten wel verplicht om de tarieven jaarlijks toe te lichten bij hun begroting en te laten zien hoe kostendekkend hun prijzen zijn. Maar na verschillende telefoontjes naar de tien duurste en vijf goedkope gemeenten bleek dit vaak geen parate kennis te zijn.

Gemeentelijk ondernemerschap

Ondertussen blijft het aanbod van diensten groeien. Alles kan en alles mag, zo lijkt het credo. Bruidsparen hebben de keus uit verschillende huwelijkspakketten variërend van sobere baliehuwelijken tot luxe huwelijken met alles erop en eraan. In de gemeente Lansingerland kan bijvoorbeeld worden gekozen voor een platina, gouden of zilveren huwelijk.

Naast zeventien andere gemeenten, biedt Eindhoven een zogenaamde opfrishuwelijk aan als reactie op een bruidsvlucht, een dalend aantal bruidsparen. Zo’n opfrishuwelijk wordt ook wel een rewedding genoemd en is in het leven geroepen voor eerder getrouwde stellen die nogmaals hun liefde willen bevestigen. Alles wordt uit de kast getrokken, van trouwambtenaar tot nepakte. Juridisch gezien heeft het dus geen status, maar het kost wel evenveel als een gewoon huwelijk.

Sommige gemeenten voeren de dienstverlening op tot een ongekend niveau. Zij regelen bijvoorbeeld een entree in stijl. In Alphen aan den Rijn wordt voor 221 euro de rode loper uitgerold bij het stadhuis. In Heerde doen ze dat voor 53,50 euro. Het ja-woord op dvd laten vereeuwigen, kan in de gemeente Voorschoten voor 74,20 euro. De gemeente Hellendoorn vraagt hier 20,70 euro voor. Ook kan de ceremonie live uitgezonden worden. Hoogeveen doet dat voor niks, in Arnhem betaal je 105 euro. De gemeente lijkt zich graag op te werpen als weddingplanner, zolang het bruidspaar maar betaalt.

Ceremonieel huwelijk

Terwijl ondernemende gemeenten steeds actiever worden op de huwelijksmarkt, kiezen bruidsparen er juist voor om de gemeente en haar kosten zoveel mogelijk te omzeilen. Naast het dalende aantal bruidsparen, dient een nieuwe trend zich aan: het ceremoniële huwelijk. Hierbij trouwen koppels in het geheim gratis voor de wet en organiseren vervolgens zelf een huwelijk inclusief trouwambtenaar en een schijnakte. Vrienden en familie denken getuige te zijn van een huwelijksvoltrekking dat in feite een toneelstuk is.

Hoewel de hoogte van het prijskaartje deels natuurlijk ook afhangt van het eisenlijstje van het bruidspaar, worden zij wel afgerekend op de liefde wanneer zij kiezen voor een gemeente met hoge prijzen. Maar ook gemeenten worden steeds vaker afgerekend op diezelfde hoge tarieven door bruidsparen die kiezen voor het ceremoniële huwelijk. In het prijzencircus rondom het huwelijk vraagt de gemeente haar eigen prijs, maar het is de vraag tegen welke prijs.

*De genoemde tarieven zijn verkregen via gemeentewebsites geraadpleegd in 2017.