Stel, je koopt een huis voor 3 ton en verkoopt de woning na een aantal jaren voor 5 ton. De 2 ton aan overwaarde kun je dan investeren in de nieuwe woning. Maar mensen die nu hun eerste woning kopen, hebben dat voordeel niet. “Starters hebben ongelijke kansen op de woningmarkt”, zegt Marieke Blom. “Als je de ongelijke kansen voor starters op de woningmarkt wil aanpakken, kun je denken aan het belasten van de overwaarde.”

Hoewel er tot nu toe nog weinig geluiden opgaan in de politiek over deze belastingmaatregel, denkt Blom dat dit effectiever werkt om de kansen van starters te vergroten, dan bijvoorbeeld het verruimen van de hypotheek voor starters. “Als starters een hoger budget te besteden hebben, heeft dat juist een gunstig effect op mensen die hun huis verkopen omdat de prijzen stijgen”, legt ze uit. “Ook toen de overdrachtsbelasting voor starters werd verlaagd, zagen we dat onmiddellijk terug in de stijgende huizenprijzen.”

Dat het knap lastig is om een betaalbare koopwoning te vinden, ervaart docente beeldende vorming Maike Thönissen uit Utrecht. Van de vier grote steden stegen de huizenprijzen met 9,4 procent afgelopen jaar het meest in de Domstad, zo berekende het Centraal Bureau voor de Statistiek.

Maike, die gescheiden is, zoekt voor haar en haar twee kinderen een eengezinswoning tussen de 3,5 en 4 ton in Utrecht. "Het is een hopeloze huizenjacht”, legt ze uit. “Ik kan niks geschikts vinden in mijn prijsklasse. En het is heel normaal om 60 of 70 duizend te overbieden. Anders heb je sowieso geen kans van slagen.” Dat beaamt ook haar collega Joy (28). “Je kunt hier zo weinig krijgen”, zegt ze. “Dus we kijken in Veenendaal en Ede, en nu zelfs in Arnhem.”

Ernstig
“Het is echt ernstig dat je de middeninkomens aan hun lot overlaat”, zegt hoogleraar housing systems Peter Boelhouwer (TU Delft). Volgens hem moet er gebouwd worden, juist voor mensen met een middeninkomen die nu vaak teveel verdienen voor sociale huur, maar op de vrije markt geen betaalbare woning kunnen vinden. “Je moet niet alle kaarten zetten op enorm dure, binnenstedelijke woningbouw, maar ook aan de rand bouwen in de polder, dat is veel goedkoper”, reageert hij op de nieuwbouwplannen van Utrecht. “Wat er nu gebeurt, is dat mensen wegtrekken.

Hij vervolgt: “De vraag is of Utrecht mensen met een middeninkomen wil wegjagen uit de stad. Dat zijn de mensen die hier werken, bij de brandweer, de politie, het onderwijs. Zij vormen de ruggengraat van de stad.”

Lage rente
Naar schatting zijn er zo’n 330 duizend woningen tekort in Nederland. “Nederland heeft al decennialang een woningtekort, maar de laatste jaren is dat opgelopen”, stelt econoom Blom. “Sinds corona nam dat weer een beetje af, omdat er minder expats naar ons land kwamen.” Toch bleven de huizenprijzen de afgelopen maanden verder stijgen. “Dat heeft vooral te maken met lage rente.”

De uitzending ‘Een hopeloze huizenjacht’ is maandagavond 26 april om 22:15 uur op NPO2.