Tijdens ons onderzoek naar de toetscultuur komen we in contact met Aline. Zij vertelt over haar hoogbegaafde dochters die een vmbo-advies kregen. Naar aanleiding van haar verhaal krijgen we een tiental tips over hoogbegaafde kinderen die vastlopen. Waaronder van Jeroen, wiens hoogbegaafde zoon inmiddels al 4 jaar thuiszit. Is passend onderwijs voor deze kinderen nog steeds niet geregeld, ondanks de miljoenen die de minister beschikbaar stelde?

Jeroen heeft een jarenlange zoektocht door onderwijsland en jeugdhulp achter de rug om voor zijn zoon een passende plek te krijgen. Omdat hij nog midden in de procedures zit, doet hij zijn verhaal vooralsnog anoniem.

Wat is er gebeurd dat zijn zoon al 4 jaar thuiszit? “Het begon eigenlijk geweldig met Kees op school. Hij had het naar zijn zin bij de kleuters en zijn juf was laaiend enthousiast: sociaal, motorisch en cognitief deed hij het super,” vertelt vader Jeroen aan de telefoon. De kleuterjuf gaf wel aan dat ze wat moeilijkheden verwachtte met het aanpassen aan groep 3; Kees zou misschien moeite hebben met de lineaire leerstructuur. “Daarom ging hij toen hij nog in groep 2 zat, vast elke week een dagje wennen in groep 3. Hij was ook al onderzocht en hij zou inderdaad extra begeleiding nodig hebben op didactisch gebied in verband met zijn hoge intelligentie en op emotioneel gebied in verband met angsten en frustratie.”

Maar die begeleiding was er niet, vertelt Jeroen verder. De juf in groep 3 had 30 kinderen en kon niet voor iedereen op maat lesgeven. Kees werd een uurtje per week apart genomen en mocht soms op de gang zelfstandig zitten werken, want hij kon al lezen en schrijven. Jeroen: “Maar zelfstandig werken lukte hem niet, zei school. Wat ik niet zo gek vond voor een 6-jarige.”

Dood vogeltje op de bank

Kees werd onvoldoende begeleid, vertelt Jeroen verder, en in groep 3 viel hij na maanden van overleg en met tegenzin naar school gaan, uit. Hij wilde écht niet meer. Op school zagen ze niks aan hem, maar thuis kwamen de frustraties eruit, lezen we in een rapport uit die tijd. Jeroen: “Twee leerkrachten moesten Kees op het laatst bij het wegbrengen vasthouden zodat wij als ouders weg konden. Dat kon toch niet de bedoeling zijn?”

En toen? Niet naar school gaan kan toch niet in Nederland? Ieder kind heeft immers recht op onderwijs. Het begon volgens Jeroen met de leerplichtambtenaar. “Die zei: ‘Kees moet naar school.’” Jeroen en zijn vrouw gaven aan dat ze het daarmee eens waren, maar dat dat op dat moment niet ging; niet in de toestand waarin Kees verkeerde. Hij was te gespannen. “Hij had eerst hulp nodig, maar de leerplichtambtenaar zei dat Kees naar school moest.”

Jeroen en zijn vrouw zochten daarop een nieuwe school: “Kees is daar aan het einde van groep 3 ingestroomd.” Dat ging tot de zomervakantie aardig, maar na een paar weken in groep 4 werd hij opnieuw angstig. “Hij voelde zich niet veilig op school en er bleek weer onvoldoende extra ondersteuning te zijn.”

Kees was zo gespannen door de situatie dat hij, 7 jaar oud, weer ziek thuis kwam te zitten. Jeroen: “Als een dood vogeltje zat hij op de bank. Tot op de dag van vandaag heeft hij geen onderwijs meer gekregen.”

Extra begeleiding nodig

Hoe kan dit? Dat Kees gewoon terug zou moeten naar een klas van 30 kinderen was een probleem, volgens Jeroen: ”Een GZ-psycholoog heeft hem onderzocht en gezegd dat onderwijs mogelijk was, maar dan wel met extra begeleiding.” Was er dan geen andere plek voor Kees te vinden die wel aansloot bij wat hij nodig had? “Ik ben bij het schoolbestuur en bij het samenwerkingsverband geweest, maar die hebben het geld voor dit soort gevallen verdeeld onder de basisscholen. De leerkrachten zouden cursussen moeten volgen en dan ieder kind passend onderwijs bieden. Maar niet alle leerkrachten hebben alle expertise of kunnen cursussen doen om alle uitzonderingen te begeleiden. Onze school kon het niet zelf oplossen.” Na een tijdje bracht de leerplichtambtenaar een vrijstelling van onderwijs ter sprake, zegt Jeroen. “In onze regio is er niks voor hem.”

Inmiddels heeft Kees een persoonsgebonden budget waarmee hij begeleiding krijgt van een psycholoog. “Hij heeft ook een tijd bij een dagbesteding gezeten, maar door de gevolgen van corona is dat gestopt.”

Dan maar verhuizen?

Maar hoe moet het nu verder met de 10-jarige Kees? Hij mist cruciale onderwijsjaren. Jeroen: “Hij kan lezen en hij kan schrijven en als hij ergens geïnteresseerd in is, verdiept hij zich er volledig in. Hij speelt ook met vriendjes en zit op sport.” Jeroens vrouw moest wel stoppen met haar werk om dagelijks bij Kees te zijn. “We willen graag dat hij weer naar school gaat, maar waar of hoe? Ik ga het weer proberen bij een ander schoolbestuur waar ik goede verhalen over hoor, maar die zitten niet altijd te wachten op kinderen met problemen die veroorzaakt zijn op andere scholen.”

Kijk hieronder onze uitzending over hoogbegaafde kinderen van vijf jaar geleden.
Kunnen deze kinderen en hun ouders inmiddels beter hun weg vinden in ons onderwijs?
Laat het ons weten!

En scholen speciaal voor hoogbegaafde leerlingen? Hebben ze dat overwogen? “Die zitten op minstens drie kwartier rijden. Dan zouden we hem elke dag moeten brengen en halen. Dat kost ons en hem zoveel tijd en energie. Voor verhuizen is geen financiële ruimte, omdat mijn vrouw moest stoppen met haar werk en ik zelfstandige ben.”

Jeroens grote kritiek is: op papier is er van alles geregeld voor kinderen als Kees, maar in de praktijk komt er, in ieder geval in hun regio, weinig van terecht. “Het zou best kunnen zijn dat het in andere regio’s wel lukt, maar bij ons niet. Het hangt af van je basisschool, je schoolbestuur, het samenwerkingsverband, de leerplichtambtenaar en het wijkteam.”

Jeroen heeft inmiddels een klacht lopen bij de landelijke klachtencommissie. “Dit hele traject heeft ons gezin zoveel tijd en ellende gekost. Terwijl ieder kind toch recht heeft op passend onderwijs? Ik wil nu toch wel graag weten: Ben ik nou de vader die te veeleisend is of is die passende plek er voor Kees gewoon niet?”