We komen in contact met Aline Olthof voor ons onderzoek naar Toetsstress op de basisschool. Eerder kregen we berichten van schooldirecteuren en leerkrachten die zich zorgen maakten over het trainen voor toetsen, waaronder de bekende Cito-toetsen, en de druk die het vele toetsen met zich meebrengt. Hieronder lees je er meer over:

Ook Aline maakt zich druk. Ze mailt ons: “Ik heb twee hoogbegaafde kinderen die beide nooit geoefend hebben voor de Cito-toetsen. Beiden hadden naar aanleiding van de eindtoets een vmbo-advies. Vraag is dus ook: wat toets je? Ze kunnen beiden namelijk wel makkelijk leren.”

We bellen haar om haar verhaal te horen. Waar liep ze tegenaan? “Mijn oudste dochter kan makkelijk leren. In groep 6 deed ze bijvoorbeeld mee met groep 8 bij begrijpend lezen. Maar ze heeft ook dyscalculie (een leerstoornis op het gebied van rekenen, red.) en kreeg angsten omdat ze zoveel nadacht. Uit gedragsonderzoek en een intelligentietest bleek dat ze hoogbegaafd is.”

Omdat ze het niet altijd makkelijk had op school gedroeg ze zich soms dwars: “En op de eindtoets kreeg ze uiteindelijk een vmbo-advies. Ik vond dat niet kloppen. Voor kinderen die veel denken zijn toetsvragen zoals bij de Cito-toets soms gewoon heel ingewikkeld.”

Konijntjes tellen

Aline noemt een voorbeeld. “Dan was de vraag: hoeveel konijntjes zitten er in het hok? Mijn dochter telt dan de konijntjes, maar denkt ook: er zitten er vast nog twee verstopt in die speelbuis, dus ik vul negen in. Is dat dan fout?” Ze bedoelt maar te zeggen: je weet de achterliggende gedachtegang van een kind niet. “En het antwoord zegt dus niks over dat wat je wil meten: haar telvaardigheid.” Soms lijken er ook meerdere antwoorden goed als je even doordenkt, meent Aline. “Dat is een enorme valkuil voor hoogbegaafde kinderen.”

Aline pleit niet per se voor het afschaffen van toetsen, maar wel voor kijken naar het hele kind. “De toetsen zijn zo bepalend. Vanaf groep 3 worden er al leerlingvolgtoetsen afgenomen. Laat die kinderen gewoon kind zijn.”

Middelbare school legde schooladvies naast zich neer

Hoe heeft Aline haar dochter uiteindelijk toch naar het atheneum gekregen? “Ik heb gezegd dat ik het niet eens was met het schooladvies en ben zelf gaan bellen met scholen.” Een middelbare school wilde haar toen wel een kans geven op het atheneum. Aline: “Die docent keek wel naar het hele plaatje van mijn kind en legde het schooladvies naast zich neer. Door persoonlijke omstandigheden zit ze nu in het vierde leerjaar van de havo.”

Haar jongste dochter, ook gediagnosticeerd hoogbegaafd, doet vmbo kader. “Ik heb het voor haar ook geprobeerd, en ze mag inmiddels doorstromen naar de theoretische leerweg, maar dat wil ze niet. Ze is dyslectisch en heel onzeker geworden op de basisschool. Ik vind het het belangrijkste dat ze nu goed in haar vel zit, dus ik laat haar.”

Wel of niet oefenen?

Had ze toch moeten oefenen met haar kinderen? “Ik zie om me heen dat hoog scoren belangrijk wordt gevonden en dat kinderen bijles krijgen. Maar ik doe dat niet. Het sociaal emotionele aspect wordt vergeten. We moeten kijken naar het hele kind: wat heb je nodig? Niet naar scores op een toets.”