“Ik vind het buitengewoon frustrerend dat je je aan de ene kant te pletter werkt, en dat je aan de andere kant bijna je boodschappen niet kunt betalen in de winkel”, zegt Ruud Wassenaar. Al vijftien jaar lang is hij onderaannemer van PostNL en bezorgt pakketjes onder de rook van Schiphol. Maar hij zegt niet uit te komen met de gewerkte uren en de vergoeding die de Nederlandse marktleider in het bezorgen van pakketten hem geeft. Betaalt PostNL hem inderdaad ondermaats?

Risico’s over de schutting gooien

Voor ons lopend onderzoek naar pakketbezorging, duiken we dieper in de financiën van Ruud en leggen de zaak voor aan Jaap Koelewijn, hoogleraar corporate finance aan de Nyenrode Business Universiteit. “PostNL vergoedt tot op zekere hoogte de kosten van de chauffeurs conform de cao”, licht hoogleraar Koelewijn toe. “De tarieven zijn niet gebaseerd op het in dienst hebben van oudere chauffeurs, dus word je als ondernemer eigenlijk gedwongen om jongere chauffeurs te nemen, met een lager uurloon.”

“Dat is dan nog tot daar aan toe”, concludeert hij, “maar wat PostNL doet, is het risico dat samenhangt met ondernemen over de schutting gooit richting de onderaannemers. En die moeten dus zien dat ze met een bepaald budget de klussen uitvoeren.”

Pech

“Dus als het werk meer tijd kost dan verwacht, tja, dat is een beetje pech hebben. Hebben ze onderbezetting? Ook pech voor ze”, zo vervolgt hij. “Wat PostNL doet, is de contracten tot op de laatste cent afknijpen, zodat de ondernemers precies voldoende krijgen om chauffeurs van te betalen. Maar als er iets tegenzit in termen van leegloop, schadeverloop, busjes, ziekte, ontslag dan eet dat de marge van de ondernemer op.”

Wat PostNL doet volgens hem is: “rücksichtslos op de kosten sturen, en de risico's buitenzetten.”

Bus in de prak

“De lonen van de chauffeurs, vakantiegeld, vakantiedagen, pensioenpremie, dat is allemaal conform de cao beroepsgoederenvervoer”, zegt Koelewijn als we hem vragen waar een degelijk tarief aan moet voldoen. “Soms heb je te maken met ziekte, mensen zijn wel eens een tijdje uit de running. Je zult wel eens iemand moeten ontslaan, omdat hij bijvoorbeeld al drie keer een busje in de prak heeft gereden. Dat zijn allemaal kosten die samenhangen met het zelfstandig ondernemer zijn. Dat komt er nog bovenop.”

Omzet door topdrukte

De coronaperiode dit voorjaar was in zekere zin een geluk bij een ongeluk voor onderaannemers in de pakketbezorging. Gedurende de lockdown dit voorjaar was het topdrukte met de pakketjes bij PostNL, want we bestelden massaal pakketjes online en de meesten mensen waren ook gewoon thuis, dus konden de onderaannemers nog een redelijke marge draaien, beweert Koelewijn. Anderzijds was het ook flink aanpoten om alle pakketten op de juiste tijd en juiste plaats te bezorgen. “Je laat je chauffeurs harder werken, of je betaalt ze niet helemaal uit. Ik heb ook wel begrepen dat er soms wordt gerommeld met toeslagen, overuren. Als je die niet uitbetaalt, dan kun je wel wat marge overhouden.”

In het geval van Ruud, betaalt PostNL precies dat wat de gemiddelde chauffeur kost, stelt Koelewijn. “Niks meer, niks minder. En dan onder de ideale omstandigheden, dus als een chauffeur inderdaad keurig zijn diensten draait, keurig het aantal pakketjes bezorgt die ingepland staan en het allemaal keurig binnen de tijd blijft, dan kan Ruud zijn chauffeurs betalen. Maar dat is het dan ook.”

Koelewijn: “PostNL overtreedt niet de wet in die zin dat ze onderaannemers dwingen tegen tarieven te werken waarvan het gewoon echt niet uit kan. Maar om nog een beetje winstgevend te kunnen zijn, dan moeten die onderaannemers alle risico's dragen.”

Ruud, die ook via zijn voorzitterschap bij de Belangenvereniging voor Pakket en Distributie (BVPD) een hoger tarief bepleit bij PostNL, ging afgelopen jaar “onder protest” akkoord met het tarief. “Ik heb vijftien gesprekken gevoerd. Uiteindelijk kwam ik nog steeds uren tekort. Ik vroeg: ‘wat gebeurt er als ik niet akkoord ga?’ Er werd gezegd dat we dan uiteindelijk met elkaar naar de uitgang zouden gaan. Dus of je accepteert een slecht tarief of je stopt ermee.”

Volgens Koelewijn is de onderhandelingssituatie voor een ondernemer als Ruud inderdaad penibel. “Ruud heeft als onderaannemer geen onderhandelingspositie, geen macht. Dus hij kan niet zoveel.” Zijn advies luidt dan ook: “Voor zover mogelijk, kijk waar je de grens trekt. Als je het echt niet meer wil voor deze prijs, dan moet je ermee stoppen.”

Ruud, die al een tijdje peinst om te stoppen, zegt: “Als ik nu afscheid moet nemen van mensen, kost me dat behoorlijk veel geld. Wat ik dan nooit ergens meer terughaal. Ik zit gewoon klem.”