Word je ziek van de uitstoot van grafiet van Tata Steel (het voormalige Hoogovens) in IJmuiden? Die vraagt hangt al bijna een jaar boven de regio in Noord-Holland. Vorige week kwam het RIVM met een voorlopig antwoord: 'ja het kan gevaarlijk zijn'. Maar vandaag slaat Tata Steel terug: 'het RIVM-onderzoek is onvolledig'.
Conclusie RIVM-onderzoek naar grafietmonster:
'In geval van een herhaalde blootstelling via grafietregen is een gezondheidsrisico aanwezig. Langdurende (lage) blootstelling aan lood leidt tot neurologische ontwikkelingsstoornissen. Voor deze effecten zijn kinderen het meest gevoelig omdat hun hersenen en zenuwstelsel nog in ontwikkeling zijn.'
Het RIVM heeft één grafietmonster in de omgeving van de fabriek getest en komt tot een voorzichtige conclusie. Maar Tata Steel zegt dat het onderzoek onvolledig is en dat de conclusie te voorbarig is.
Inwoners van Wijk aan Zee en IJmuiden maken zich al jarenlang zorgen over het wonen naast een staalfabriek. Sinds vorig jaar komt er vaker een soort zwarte regen op hun dorp neer, afkomstig van grafiet van de fabriek. Maar dat is niet het enige waar ze zich zorgen over maken. Wij maakten begin dit jaar een uitzending over die zorgen.
Hieronder lees je hoe de huisartsen in de regio een naar het probleem keken.
Huisartsen in de regio IJmond maken zich zorgen over de gezondheid van de inwoners. Een huisarts uit Wijk aan Zee schreef ruim twee maanden geleden al een brief naar de burgemeester om zijn zorgen te uiten. En Luc Verkouteren, huisarts in IJmuiden vindt dat er nu snel gedegen onderzoek gedaan moet worden naar de gezondheid. ‘Ik denk dat de tijd van touwtrekken en afremmen nu wel een beetje voorbij moet zijn.’
De afgelopen maanden werd het Noord-Hollandse kustdorp Wijk aan Zee opgeschrikt door glinsterend stof, afkomstig van het terrein van staalfabriek Tata Steel. Het blijkt om grafiet te gaan, een product dat vrijkomt bij de afvalverwerking van het staalproces. De overlast van het glinsterende stof op auto’s en kozijnen leidt echter ook tot andere zorgen. Omwonenden vragen zich af wat wonen naast een zwaar industrieel gebied doet met hun gezondheid. Hoe zit het met de luchtkwaliteit? En wat stoot de industrie verder nog uit?
Meer klachten
Het valt de huisarts uit Wijk aan Zee op dat er in zijn praktijk meer luchtwegklachten zijn en meer oncologische patiënten, zo lezen we in de huisartsenbrief. Huisarts Verkouteren heeft dat gevoel ook en is het eens met zijn collega aan de overkant van het kanaal: 'Ik heb het gevoel dat het meer voorkomt dan je zou kunnen verklaren uit het gebied en de bevolking zelf.’
‘De zorg die wij hebben is zeer zeker niet alleen gerelateerd aan de uitstoot van grafiet,’ schrijft de huisarts uit Wijk aan Zee in zijn brief. Hij vervolgt. ‘Wat ons betreft is het van belang om de gevolgen op de gezondheid van het geheel aan fijnstof/ zware metalen wat over het dorp wordt uitgestoten mee te nemen. Of er een relatie is met de milieubelasting kunnen wij niet aantonen. Echter, wij willen onze ongerustheid hierover bij u kenbaar maken, ’ aldus de briefschrijver aan de burgemeester.
Verhuizen naar schonere regio
Hoewel de luchtkwaliteit in de regio IJmond vergeleken met tien jaar geleden verbeterd is, is de ongerustheid er bij de inwoners van de regio ook. Het Noord-Hollands Dagblad deed vorige week een peiling onder 1200 inwoners van de IJmond. Daaruit blijkt dat 52 procent zegt te spelen met de gedachte om te verhuizen naar een schonere regio. En 16 procent zegt dit besluit al genomen te hebben, aldus de regionale krant. Het vertrouwen dat de overheid de problemen voortvarend aanpakt is bovendien laag: 64 procent heeft daar weinig tot zeer weinig vertrouwen in.
22 procent meer longkanker
Vragen over de impact van de staalfabriek op de gezondheid van de inwoners van de regio IJmond zijn niet nieuw. Tien jaar geleden onderzocht het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) het al. In het rapport lezen we dat er in sommige delen van de regio IJmond 22 procent meer longkanker voorkomt. Maar een verband met de aanwezigheid met de staalfabriek willen de onderzoekers niet leggen. Zo lezen we:
‘De verschillende onzekerheden staan echter niet toe stellige conclusies te trekken over de oorzaak van deze verhoging. Deze onzekerheden zijn ook niet binnen enkele jaren weg te nemen.’
Na tien jaar herhalen
De toenmalige minister van Volksgezondheid Cramer suggereerde in 2009 al wel dat herhaling van een dergelijk onderzoek tien jaar later een mogelijkheid zou zijn.
‘De trend in medicaties en signalen van huisartsen en GGD zouden te zijner tijd aanleiding kunnen geven om op dat moment te besluiten tot een meer diepgaand onderzoek.’
En dat is dan ook precies waar Verkouteren nu voor pleit: ‘Het onderzoek van 2009 moet gewoon herhaald worden. Met een uitbreiding naar luchtwegklachten en tumoren, waarvan longkanker bovenaan staat.’ Als blijkt dat de staalfabriek de veroorzaker is van de problemen en de uitstoot niet aangepakt kan worden, dan is het voor de huisarts duidelijk: ‘Ik ga over gezondheid en de gezondheid van de mens. Dat staat voor mij bovenaan. De rest is voor de politiek. Er is genoeg te doen met een gebied als deze en dan laat ik iedereen zijn fantasie de vrije loop. Blijkt er geen verband te zijn, dan is het zo. Dan heb ik het niet bij het rechte eind. So be it, maar het moet wel onderzocht worden.’
De provincie heeft enkele weken geleden - na de commotie over de grafiet – al wel een gezondheidsonderzoek toegezegd. Maar wat er precies onderzocht wordt, dat is nog onduidelijk. ‘Ik denk dat de tijd van touwtrekken en afremmen een beetje voorbij moet zijn. Er moet op korte termijn een onderzoeksvraag komen, zonder voorstudie en zonder allemaal voorvragen,’ aldus Verkouteren.
Afschuifhouding
Net als een deel van de bewoners heeft de huisarts niet veel vertrouwen in het voortvarend aanpakken van de problemen door de overheid. ‘In eerste instantie was er zeker sprake van een afschuifhouding. Ik denk dat de burgemeester nagelaten heeft om gewoon daadkrachtig in te grijpen. En ik denk dat de provincie eigenlijk pas in actie is gekomen toen ze dachten: ‘We hebben dit niet meer in de hand.’ Het is nooit eens proactief, we reageren nooit omdat het mogelijk kan gebeuren, maar het is altijd reactief. We reageren altijd achteraf.’
De huisarts is ervan overtuigd dat er schoner geproduceerd kan worden dan dat nu het geval is. ‘Alleen ik denk dat er veel belangen spelen en we de economische kant opslaan. Er is wel degelijk de mogelijkheid tot het plaatsen van filters. Er is wel degelijk een mogelijkheid tot geluidsarmer produceren. Alleen die investering kost geld en dat kost tijd. En dat is allemaal waar, maar jongens het is niet nieuw. Dit is een probleem dat al lang speelt waar je al lang op had kunnen anticiperen. Waar je al lang rekening mee had kunnen houden en het is bij toeval dat de grafiet uit de lucht komt vallen en niemand er meer omheen kon.’
