Hoe gaan onze huisartsen om met de coronacrisis? De afgelopen jaren hebben we voor onze onderzoeken gesproken met verschillende huisartsen. Een van hen is Ton Dapper uit Tienhoven, een klein dorpje in de gemeente Stichtse Vecht, onder de rook van Utrecht. We waren drie jaar geleden bij hem op bezoek voor onze uitzending over obesitas. Hoe gaat het nu met hem, zijn team en zijn patiënten?
We vragen hem om een dagboek bij te houden. Ervaringen en bespiegelingen van een huisarts tijdens de coronacrisis.
dinsdag 14 april
Na de dienst van gisteren weer aan de slag in de eigen praktijk. Het loopt vaak als vanzelf in elkaar over. Nachtje slapen en daar zitten we dan weer. Er is gelukkig weinig menselijk leed dit Paasweekend gebeurd. Het blijft een relatief rustige dag. Huisartsen worden gezien als poortwachter van de gezondheidszorg, maar het is eigenlijk al vier weken ‘wachten bij de poort’.
woensdag 15 april
Huisartsen merken dat hun spreekuren opgedroogd zijn en cardiologen melden dat ze geen patiënten met pijn op de borst meer zien. Mensen met hartklachten of een hartinfarct zouden thuisblijven en bang zijn om naar het ziekenhuis of de huisartsenpraktijk te komen. Ik vind dit een devaluatie van de patiënt. Patiënten zijn niet stom, ze weten dondersgoed of het goed of niet goed met hen gaat. Ik vermoed dat hier ook andere dingen aan de hand zijn.
Voor mij komt het eerste antwoord uit het Oude Romeinse Rijk. Schrijver en filosoof Lucius Seneca, opvoeder van een aantal grote Romeinse keizers zoals Nero en Caesar, schreef al: “Hij die gezond wil zijn, is al voor de helft genezen”. We leren heel snel anders om te gaan met onze klachten, onze pijntjes en ongemakken die bij het leven horen.
Verder is de ‘verwenzorg’ weg gevallen. Wat ik daarmee bedoel? Er zijn regelmatig patiënten die behoefte hebben om alleen maar even te kletsen, hun verhaal bij iemand kwijt te kunnen.
Maar er is volgens mij meer aan de hand.
We denken met z’n allen dat we de grote ideologieën ondertussen wel gehad hebben. Ideologieën zoals het communisme, het socialisme of het christendom: we trappen er niet meer in. Wat we niet doorhebben is dat we ondertussen leven in een tijd van een economische ideologie: het neoliberalisme.
Meer is beter, groei, produceren, concurreren, winsten maken en die winsten weer terugstorten in de winsten (zonder ze vaak te herverdelen onder de werkende klasse). Het creëert een boven- en onderlaag. Deze ideologie is sterk individualistisch en competitief: als jou iets niet lukt, ligt dat toch vooral aan jezelf, je hebt niet voldoende je best gedaan. Als huisarts merk ik dat we al jaren in een gehaaste en opgejaagde samenleving leven. Voor mij staat vast dat dit rechtstreeks voortvloeit uit deze economische ideologie.
Die ideologie is door de intelligente lockdown bijna volledig tot stilstand gekomen (tot grote paniek natuurlijk van sommigen). Hart- en vaatziekten, maar ook vele kankers en auto-immuunziekten hebben een belangrijke relatie met chronische stress. Even medisch technisch: stress geeft allerlei neurohumorale terugkoppelingen. Dit zijn verstoringen in de hormoonhuishouding en het zenuwstelsel die tot ziekten kunnen leiden.
Die chronische stress is nu voor velen weg gevallen (helaas waarschijnlijk tijdelijk). Natuurlijk is er voor sommigen nu acute stress, maar daar zijn we op gebouwd, voor gemaakt. Anders geformuleerd: er vindt deze weken door chronische stress weinig spanningsopbouw plaats. Stress hormonen als adrenaline en cortisol hebben een beetje plaats gemaakt voor ons knuffelhormoon, oxytocine. Het belang van de groep staat meer voorop. Er is een samenleving die sociaal meer tot rust is gekomen.
Begrijp me goed, ik ben niet tegen het kapitalisme of tegen geld verdienen. Maar als we één ding kunnen leren van deze crisis is het dat het kapitalisme gerepareerd moet worden. Zoals Ted Troost (oud-voetballer en haptonoom, red.) eens zei: “Het lijf liegt nooit”.
donderdag 16 april
Het politieke conflict gezondheidszorg versus economie wordt steeds zichtbaarder. Het politieke conflict ‘acute’ zorg versus ‘langdurige’ zorg. wordt steeds zichtbaarder. Haar-uitgroei trouwens ook.
De samenleving verkeert in een ‘control-alt-delete-stand’. Waar zit de resetknop?
vrijdag 17 april
Om deze corona crises onder controle te krijgen, om te kunnen resetten, moeten er belangrijke besluiten genomen worden op het gebied van gezondheid, economie en gedrag. Die moeten leiden tot gecoördineerde acties: alle neuzen moeten een kant op blijven staan. Naar mijn mening kan dit niet meer individualistisch aangepakt worden. Ik vraag me af wie in staat is de ‘verbinding’ tussen deze gebieden te maken.
Ik zou juist als huisarts nu willen zeggen: er is behoefte, naast al die experts aan generalisten. Ik sta niet graag in de schoenen van het kabinet. Maar toch: petje af hoor!
