Hoe gaan onze huisartsen om met de coronacrisis? De afgelopen jaren hebben we voor onze onderzoeken gesproken met verschillende huisartsen. Een van hen is Ton Dapper uit Tienhoven, een klein dorpje in de gemeente Stichtse Vecht, onder de rook van Utrecht. We waren drie jaar geleden bij hem op bezoek voor onze uitzending over obesitas. Hoe gaat het nu met hem, zijn team en zijn patiënten?
We vragen hem om een dagboek bij te houden. Ervaringen en bespiegelingen van een huisarts tijdens de coronacrisis.
maandag 4 mei
Bij mijn supermarkt is buiten een ‘winkelkarretjes-infarct’ gaande. Morgen is het Bevrijdingsdag. Na een lange werkdag daar aangekomen, is het een drukte van jewelste. Er heerst een soort botsautootjes-sfeer van de kermis. Alles draait door elkaar heen en verexcuseert zich (de sfeer is duidelijk hoffelijk naar elkaar toe). Middelpunt is de tafel met de drie flessen desinfectie. Iedereen moet er (vaak botsend) langs. Driftig worden de knijpflessen gebruikt waarbij sommigen uitgebreid staan te desinfecteren en sommigen maar wat staan te doen. Echt iedereen dus, ja iedereen zit met zijn handen aan die flacons, en dan met name de knijphandel. Onthutst vraag ik mij af wie die handels ontsmet.
dinsdag 5 mei
Bevrijdingsdag
De stilte en de voelbare eenzaamheid van de Nieuwe Kerk en de Dam maakt de eenzame strijd en het lijden van de Holocaustslachtoffers, verzetsstrijders en gefusilleerden opeens sterk invoelbaar. Het was net alsof ik wakker schoot.
Persoonlijk nog nooit zo’n indrukwekkende Bevrijdingsdag meegemaakt.
woensdag 6 mei
Huisartsen krijgen deze weken nogal eens nascholingen (‘webinars’) aangeboden die gaan over een gezonde leefstijl. De recente COVID-19-piek heeft laten zien hoe belangrijk het is om fit en gezond te zijn. Mensen met fors overgewicht, hart- en vaatziekten of suikerziekte hebben vijfmaal meer kans te overlijden na besmetting met het coronavirus.
Voor mij gaat een gezonde leefstijl in eerste instantie helemaal niet over gezond eten of meer bewegen. Het heeft er niets mee te maken. Leefstijl gaat over: hoe ga jij met de voor jou op dit moment bestaande stress om? Daar zitten naast roken, drinken en andere ongezonde gewoonten natuurlijk ook lichamelijk actief zijn en goede voeding aan gekoppeld. Het vloeit automatisch uit deze vraag voort. Als huisarts (na dertig jaar) durf ik te zeggen dat het in het leven toch vooral draait om ‘how to manage stress and stay well’. In gewoon Nederlands: ‘hoe houd ik mijn kop boven water, ondanks alles’. Dat geldt voor mijn patiënten, maar ook voor mezelf!
Ziek worden heeft te maken met een complexe wisselwerking tussen spanning en ontspanning. Als de spanning zich ‘op den duur’ niet meer kan ontladen word je ziek. Hartinfarcten vinden dan plaats bijvoorbeeld. Het lijf fluit je gewoon terug en zegt ‘stop’ en ‘niet verder’. Dat signaal moet je zeer serieus nemen. Het zijn momenten voor introspectie: hoe gaat het eigenlijk met mijzelf?
Voor alle duidelijkheid: bewegen en je bijvoorbeeld bezighouden met enige vorm van kunst helpen om te ontladen.
Leefstijl-interventies, zoals afvallen, stoppen met roken, of dagelijks dertig minuten gaan bewegen werken alleen maar op de korte termijn, niet op de lange termijn. Als je ermee stopt zijn na een jaar alle behaalde gezondheidseffecten uitgedoofd (enkele uitzonderingen daargelaten). Statistisch niet-significant heet dat dan in vakjargon. In zeventig procent van onze eigen huisartsenstandaarden en -richtlijnen staan deze leefstijladviezen die in de dagelijkse praktijk dus niet werken. Wat onderzoeken wel aantonen is dat als mensen meer ‘samenhang in zichzelf en in het leven’ ervaren ze als vanzelf het door dokters gewenste gezondere gedrag vertonen. Het gaat in de basis om zingeving en het hebben van gevoelens van autonomie: ‘ik kan in voldoende mate zelf bepalen wat ik wil en wat goed voor me is.’
Leefstijl-nascholingen zijn vanuit de wetenschappelijke context gezien zinvol maar de vertaalslag naar de dagelijkse praktijk is weerbarstig. Hoe help je patiënten hun ambities te verwezenlijken en grip te houden op hun leven? Het gaat daarbij voor mij om ‘zingeving’ en ‘autonomie in verbondenheid’. We zijn ook deel van een groter geheel. Juist dat speelt nu.
Mark Rutte zijn woorden doen daar al deels recht aan: “Let een beetje op elkaar”.
donderdag 7 mei
Nederland gaat gedeeltelijk uit de intelligente lockdown. De politiek is duidelijk aan zet geweest. Ik ben er niet gerust op. De Spaanse griep kende zijn zwartste bladzijden met de tweede en derde golf. In Denemarken is het getal R van 0.6 naar 0.9 gestegen toen de overheid daar de psychologenpraktijken, rechtbanken en terrassen opengooide. Het getal R(reproductie getal) moet onder de 1.0 blijven. ( R staat voor hoeveel personen een besmette persoon besmet). Daar zitten we in Nederland net onder. Het opengaan van de horeca vind ik in deze gevaarlijk. Biertje hier, wijntje daar, kusje zo… Het kan te los worden allemaal. Gedrag zal allesbepalend worden.
Laten we het met z’n allen serieus blijven nemen wat hier gebeurt. De besmettelijkheid neemt niet af (wat sommigen denken want het aantal doden en bezette IC-bedden lopen toch terug…). Nee, we ‘spelen’ met die besmettelijkheid. De politiek heeft besloten dat de besmettelijkheid weer mag toenemen. In naam van de economie.
vrijdag 8 mei
De spreekuren beginnen voller en voller te raken. We zijn nog geen 48 uur verder na de bekendmaking van de ontsluiting. Het kan medisch wel eens een zware bevalling gaan worden.
