‘Het waterpeil is door de jaren heen steeds weer gedaald, omdat ook de bodem daalt in het veenweidegebied,’ zegt Theunis Osinga van het Waterschap Friesland. Hij reageert op de verhalen over huizen in veenweidegebied die sinds de droge zomer ineens verzakken en enorme scheuren in de muren hebben. Wat is nou de rol van het waterschap? Osinga: ‘Als je in veenweidegebied gaat wonen, dan moet je rekening houden met funderingsproblemen.’
Het Waterschap beheert de grondwaterstand: via een peilbesluit wordt een waterpeil afgesproken en daarbij wordt rekening gehouden met de functie van het gebied: bijvoorbeeld agrarisch of stedelijk. Osinga: ‘Als je in een stad woont, dan is het waterpeil heel erg afgestemd op het stedelijk gebied, zit je in een natuurgebied dan is het waterpeil afgestemd op die natuurfunctie. Dus ‘peil volgt functie’, waarbij je zoveel mogelijk rekening houdt met andere belangen.’ Met name in de veenweidegebieden in Friesland en het Groene Hart tussen de grote steden wordt de waterstand kunstmatig extreem laag gehouden.
Dat lage waterpeil is gunstig voor de boeren: als het water hoger komt, zakken zware machines makkelijker weg, krijgen de koeien natte poten en is de gewasopbrengst lager. Maar het heeft ook grote gevolgen: de lage grondwaterstand is één van de oorzaken van de bodemdaling die zich op veel plekken in Nederland voordoet. En daardoor ontstaat weer schade aan funderingen en aan huizen, zoals bij de familie Dekker.
Het Kenniscentrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF) doet nu onderzoek naar de precieze oorzaak van de schade aan de boerderij van de Dekkers aan te. ‘Waarschijnlijk speelt de lage grondwaterstand een grote rol,’ denkt Pieter Dekker. ‘De boerderij staat in veenweidegebied en het veen klinkt langzaam in doordat het droog komt te staan. De extreem droge zomer van 2018 heeft het proces versneld.’
Waterschap: peil volgt functie
Volgens Osinga is het heel begrijpelijk dat de familie Dekker met de beschuldigende vinger naar het waterschap wijst: ‘Ik kan me goed voorstellen dat men dat doet, want dat grondwater is inderdaad gezakt. Maar uit jurisprudentie blijkt dat een huiseigenaar zelf verantwoordelijk is voor zijn woning en ook voor zijn fundering. Het is wel zo, dat als er bepaalde besluiten zijn genomen, of wij zijn als waterschap nalatig geweest, dan kunnen wij aansprakelijk worden gesteld. Dat is in het verleden ook weleens gebeurd en dan is er ook een schadevergoeding uitgekeerd. Maar als de woning is gezakt als gevolg van het autonome proces van bodemdaling en het daarop aangepaste waterpeil, dan heeft het waterschap geen verantwoordelijkheid.’
Let op je fundering
Dan moet je maar niet in veenweidegebied tussen de boeren gaan wonen? Osinga: ‘Je kunt er wel gaan wonen, maar je moet rekening houden met dit soort ontwikkelingen en funderingsproblemen. Als je een huis koopt is het ook goed om te weten: wat is de staat van mijn funderingen, hoe ver staat die nog onder water, kan ik daar eventueel kosten aan verwachten of niet?’
D66 en GroenLinks: stop met verlagen peil
Het is nog maar de vraag hoe lang we doorgaan het het verlagen van het waterpeil in de veengebieden. Zo roepen D66 en GroenLinks het kabinet op het waterpeil in de veengebieden te verhogen en daar de veeteelt fors terug te schroeven. Dit vanwege de grote schade aan de funderingen van huizen en gebouwen.
