Waarom moest Perry dood? Met die vraag blijft Jolanda achter na de fatale steekpartij in 2021. Ook tijdens de daaropvolgende rechtszaak komt er geen antwoord op de ‘waarom-vraag’. “Tijdens de rechtszitting zei Damian dat hij het ooit nog weleens aan de ouders wilde uitleggen. Maar ik was ongeduldig en wilde daar niet op wachten”, zegt Jolanda.

In de periode na Perrys dood krijgt Jolanda begeleiding van Slachtofferhulp Nederland. De vrijwilliger legt een folder op tafel van Perspectief Herstelbemiddeling, een stichting die contact legt tussen partijen die betrokken zijn bij ingrijpende gebeurtenissen. “Ik heb dat telefoonnummer al vrij snel na de uitspraak gedraaid en zo is er een gesprek gekomen”, vertelt Jolanda.

‘Het had niet hoeven gebeuren’

“Ik begrijp Damian nu”, legt Jolanda uit. Ze weet dat die vier woorden heel vreemd kunnen overkomen, maar voor haar zit er een enorme lading achter. “Ik weet nu waarom hij het gedaan heeft en dat mijn zoon niets te verwijten valt. Dat geeft mij ontzettend veel rust.”

“Tijdens het gesprek gaf hij mij een hand en keek me aan. ‘Het had niet hoeven gebeuren’, zei hij meteen. En ik kreeg de antwoorden op mijn vragen”, zegt Jolanda over het gesprek dat ze met Damian voerde in de jeugdgevangenis.

Het motief ligt in een eerder dodelijk steekincident, het jaar ervoor. Dat draaide om een uitgeleende PlayStation-controller. Damian had die uitgeleend aan een jongen en vroeg die via Snapchat op een bepaald moment terug. Toen ontstond er ruzie, dat escaleerde in een groepschat. Er werd afgesproken om die ruzie in de avond uit te spreken.

Damian vroeg zijn beste vriend mee, maar kwam zelf te laat op de afgesproken plek. Zijn vriend lag neergestoken op de grond, gedood door de jongen aan wie hij de controller uitleende. Hij nam zich dat enorm kwalijk, en zijn vriendengroep gaf hem ook de schuld. Hij werd vervolgens 11 maanden lang met de dood bedreigd, voordat hij in de zomer van 2021 afspreekt op de parkeerplaats met Perry.

Perry had alvast zijn verjaardag gevierd met een klein groepje mensen. Damian vangt flarden op van een telefoongesprek dat Perry op dat moment voert. ‘Ik sta hier bij de tennis met die rat (dat was de bijnaam van Damian onder vrienden, red.). Kom je ook?’ “Damian interpreteerde dat alsof iemand kwam om hem te vermoorden. En toen handelde hij dus uit angst. Het was achteraf totaal zinloos, een misverstand”, zegt Jolanda, “hij stond al die maanden al onder hoogspanning.”

‘Toestemming om verder te leven’

Op het moment dat Jolanda hoort dat haar zoon is overleden, ziet Dave Hovenga zijn zoon achter in een politiewagen zitten. “Ik kan je niet uitleggen wat er dan door je heen gaat”, zegt Dave. In de minuten ervoor, toen hij de politiewagen zag aankomen, was hij ervan overtuigd dat zijn zoon Damian het slachtoffer was geworden van een misdrijf. “En dan blijkt jouw zoon ineens verantwoordelijk te zijn voor de dood van een ander. Dat is een enorme klap in je bek.”

“Er wordt een enorm beroep gedaan op je ouderschap”, zegt Dave over de periode na het steekincident. “Alle emoties komen voorbij. Maar ik heb meteen tegen hem gezegd: ‘Ik laat je niet vallen’. Ik keur het delict niet goed, integendeel zelfs. Maar ik weet ook dat hij een goeie gast is.”

Dave en zijn vrouw gaan via Perspectief Herstelbemiddeling ook met Jolanda in gesprek. “Ik wilde zoveel zeggen in een keer, dat ik begon te raaskallen. Toen kwam mijn vrouw met de magische woorden: ‘Gecondoleerd’. Het toont aan hoeveel je voor je kiezen krijgt”, zegt Dave.

“Ik dacht in eerste instantie: zo, ik ga die ouders eens even vertellen hoe het zit. Waarom voeden jullie je zoon zo op?, vertelt Jolanda over die ontmoeting., Maar dat beeld veranderde al vrij snel. “Je bent uiteindelijk allebei slachtoffer van hetzelfde delict en je hebt allebei levenslang. Zo is het gewoon.”

Meer overeenkomsten dan verschillen

“Je loopt in de jaren erna tegen een plafond aan in je herstel. Je zoekt ergens naar toestemming om verder te gaan met leven, ook al weet je dat op dat moment nog niet. En wie kan die permissie beter geven dan de nabestaanden, in dit geval Jolanda?” zegt Dave.

Zowel Jolanda als Dave en zijn vrouw komen er tijdens het gesprek achter dat ze veel met elkaar gemeen hebben. “We zijn vrijwel ons hele netwerk kwijtgeraakt. Mensen die je ervoor nog een toffe peer vonden, duiken nu een gangpad van de supermarkt in om je maar niet aan te hoeven kijken. En mensen die nog vriendelijk hun hand opsteken, vergruizen je op sociale media”, zegt Dave.

“In het begin was er heel veel aandacht en een stille tocht. Maar daarna word je vermeden. Dat voelt toch best wel eenzaam. Mensen negeren je en willen niet met je over Perry praten. Terwijl ik het heel erg nodig heb om over hem te blijven spreken”, zegt Jolanda.

En beide ouders zien dezelfde impact op hun andere kinderen. “Dat vind ik het allerergste, dat ook de vrienden van je kinderen het laten afweten”, zegt Dave. “Datzelfde geldt ook voor de vrienden van mijn jongste zoon”, knikt Jolanda.

‘Maak wat van je leven’

Jolanda stuurt regelmatig kaarten en gaat af en toe bij Damian op bezoek in de gevangenis. “Hij is geen slechte jongen, echt niet. Ik wil dat hij wat van zijn leven maakt, dan is het tenminste niet helemaal voor niets geweest.”

“Het gaat goed met Damian”, zegt Dave. “Hij volgt een PIJ-behandeling (ook wel ‘jeugd-tbs’, red) en werkt goed mee. Maar natuurlijk is de gevangenis geen goede omgeving voor zo’n jongen. Gelukkig blijft hij weg van problemen. Na zijn detentie komt hij weer bij ons wonen. We zorgen dat alles dan tiptop in orde is voor hem.”

Toch had Dave liever gezien dat zijn zoon eerder werd geholpen, in plaats van achteraf. “We hebben in het jaar voor zijn delict overal aan de bel getrokken en op deuren gebonsd. Maar we kregen geen gehoor. Niet bij de praktijkondersteuner, niet bij Jeugdzorg. Afwijzing na afwijzing, ” Ook Jolanda vindt dat er aan de voorkant veel meer gedaan had moeten worden. “Als Damian goed geholpen was, dan was mijn zoon er nog geweest.”

Jolanda houdt lezingen voor de stichting Perspectief Herstelbemiddeling. Dave zet zich in voor de belangen van naasten van gedetineerden, via de Stichting Sang.

Luister het gesprek tussen Dave en Jolanda in de podcast ‘Ik heb levenslang’.

Wat is perspectief herstelbemiddeling?

“We bemiddelen tussen partijen die betrokken zijn bij ingrijpende gebeurtenissen. Dat kan een levensdelict zijn, een zedenzaak, maar ook na verkeersongevallen. Het gaat om zaken waarbij mensen wat met elkaar uit te spreken hebben”, vertelt Anna Smith. Ze is bemiddelaar bij de stichting, die betaald wordt vanuit het Ministerie van Justitie en Veiligheid.

“Soms schrijven partijen een brief naar elkaar, soms gaan ze fysiek met elkaar in gesprek. We bereiden dat altijd heel zorgvuldig voor”, zegt Smith. Ze ziet dat zulke gesprekken een stuk rust kunnen brengen, of dat mensen minder angstig worden.

“Ik heb een zedenzaak gehad waarbij het slachtoffer dacht dat haar belager een grote, lange man was. Terwijl hij eigenlijk heel klein was. In haar hoofd maakte ze het veel groter en een herstelgesprek maakte haar minder angstig.”

Niet iedereen zit op een gesprek met de dader te wachten, of is daar niet aan toe. “Het hoeft ook absoluut niet”, benadrukt Smith, “het is puur vrijwillig. En het gaat ook niet altijd om grote thema’s als vergeving. Soms wil een slachtoffer alleen maar vragen of de dader de supermarkt wil verlaten als zij daar toevallig is. Dan gaat het gesprek over grenzen stellen. Ook dat doen wij.”