Op de tafel staan zeker 20 verschillende soorten plastic flesjes. Chocomelk, cola, ice tea en kinderlimonade. Maar ook een leeg zeeppompje en een fles afwasmiddel. ‘Al deze flesjes zijn van PET gemaakt. En toch kunnen we niet alles recyclen,’ vertelt Willem Christiaans, business development manager bij Wellman Recycling. ‘De kinderlimonade zit in oranje en blauwe flesjes. Het ziet er leuk uit voor kinderen maar voor ons is het een ramp.’
We zijn voor ons onderzoek op bezoek bij Wellman Recycling in Spijk vlakbij de Duitse grens. Op de weg ernaartoe zien we aan onze rechterkant de binnenvaartschepen over de Rijn varen. Aan de linkerkant achter een rij bomen liggen grote balen plastic opgestapeld. Klaar om verwerkt te worden tot flakes (kleine plastic stukjes).
Grootste PET-recycler in Europa
Wellman Recycling (onderdeel van de plasticfabrikant en multinational Indorama Ventures, Red) verwerkt ieder jaar 70.000 ton aan plastic PET-verpakkingen. Het is de grootste PET-recycler van Europa. ‘Van elke 100 kilo aan plastic die de fabriek in gaat hebben we 70 kilo opbrengst,’ vertelt Willem trots. Heftrucks rijden heen en weer om het plastic naar de sorteermachines te brengen. Aan de andere kant van het terrein worden vrachtwagens volgeladen met grote witte zakken vol met flakes. Op weg naar een nieuwe bestemming.
Vervuild plastic
Achter een metershoge muur van plastic staan drie grote balen vol met geplette verpakkingen voor ons klaar. Ze zijn ongeveer 2 bij 2 meter groot. Als we goed kijken zien we dat het vooral plastic flesjes zijn. Willem: ‘Hier zie je hoe we de PET binnenkrijgen. We krijgen ze uit Nederland maar kopen de plastic balen ook uit het buitenland. Een van de balen is flink vervuild. ‘Dit is plastic dat uit huishoudelijk afval gehaald is. Het is ontzettend vies geworden omdat het plastic eerst bij al het andere afval heeft gezeten en dus niet apart gescheiden is. Veel van de plastic flessen gaan door de viezigheid verloren omdat ze hierdoor ten onrechte door onze sorteermachine als een gekleurde fles worden aangezien,’ legt Willem uit.
Oordopjes
Donkere wolken pakken samen boven het opslagterrein. ‘Kom we moeten snel zijn voordat het begint te regenen,’ roept Willem. We lopen richting de ingang van de fabriekshal. Ondertussen zetten we onze veiligheidsbril op en stoppen we oordopjes in onze oren voordat we naar binnen gaan. En die oordopjes zijn niet voor niets.
In de hal is het een doolhof aan lopende banden die kriskras alle flesjes door verschillende sorteermachines halen. Het maakt een gigantisch kabaal. Via de lopende banden worden vliegensvlug de plastic verpakkingen gesorteerd. ‘Wat we alleen kunnen gebruiken zijn de PET-flessen die helder (kleurloos en transparant, red.) zijn of lichtblauw van kleur. Hier kunnen we heldere flakes van maken die onze klant weer kan verwerken in een nieuwe verpakking, vertelt Willem. ‘De gekleurde flesjes, zoals een groene fles ice tea, worden er dus uitgehaald.’
Full sleeve
We lopen trappen op en af tussen de wirwar van lopende banden. Dan grijpt Willem razendsnel naar een limonadefles op de band. ‘Kijk, dit bedoel ik. Deze fles heeft een ‘full sleeve’. De hele fles is bedekt met een knalroze verpakking. De sorteermachines gooien deze fles bij de ‘reject’, het afval, omdat het door de verpakking lijkt alsof de fles gekleurd is. Doodzonde natuurlijk want onder die roze verpakking zit een prachtige PET-fles die goed te recyclen is.’ De roze limonadefles belandt in een grote container vol met gekleurd plastic, waar de recycler niets mee kan. ‘En dat is doodzonde. En, eerlijk is eerlijk: het kost ons ook geld,’ legt Willem uit.
Design for recycling
Willem en zijn collega’s spreken regelmatig met de producenten van verpakkingen om uit te leggen dat hun product niet een ‘design for recycling’ heeft. ‘Het recyclingpercentage van plastic zou enorm omhoog kunnen als verpakkingsproducenten alleen gebruik maken van transparant plastic en het label op de fles niet te groot maken.’ Deze discussie ligt gevoelig omdat dit beperkingen oplegt aan het design en dus de marketing van het product. Willem: ‘Alle verkopers willen natuurlijk dat hun product in de schappen van de supermarkt in het oog springt.’
Ondertussen grijpt Willem nog een keer naar de lopende band. Hij laat ons een waterfles zien uit het buitenland. Een mooie transparante PET-fles. Aan de voorkant van de fles zit een label van aluminium. Het geeft de fles een chique uitstraling. Willem: ‘Het aluminium label verstoort het sorteerproces. De sorteermachines halen namelijk al het aluminium eruit. Deze producent is al meerdere malen gevraagd het materiaal van het label te veranderen. Helaas heeft het tot nu toe nog niets geholpen.’
Polyester vezel
Al de goedgekeurde flessen verdwijnen in een hoge blauwe container waarna ze in kleine stukjes worden gehakt. De ‘flakes‘ worden daarna gewassen en nog een keer op kleur gesorteerd. Willem laat ze zien in zijn hand. ‘Dit is het eindproduct. De flakes gaan naar een andere verwerker die de flakes verhit en er bijvoorbeeld plastic saladebakjes van maakt.’ Ook worden de flakes naar Ierland verscheept waar er polyester vezels van worden gemaakt. Dit wordt gebruikt voor isolatiemateriaal van huizen, de auto-industrie maar ook voor luiers, vulling van dekbedden en zelfs fleece-jassen.
De zwakste schakel
Aan het einde van de rondleiding wil Willem ons nog iets toelichten. ‘Recyclen moet je zien als een cirkel. Het begint bij de maker van een plastic product dat door een consument wordt gekocht. Die gooit het in zijn PMD-bak (kliko voor plastic, blik en drinkpakken, red.) of in de plastic verzamelzak. Als dit plastic afval wordt gesorteerd komt het bij de recycler terecht. Zo zou de ideale cirkel moeten zijn. Helaas zijn we nog niet zo ver. Maar wat je ziet is dat iedereen een verantwoordelijkheid heeft. De cirkel (of ketting) is zo sterk als de zwakste schakel.’
