Binnen 5 jaar zijn naar schatting een half miljoen zonnepanelen in Nederland aan vervanging toe. Maar de verwerking van afgedankte panelen blijkt nog niet op orde. Bovendien bevatten veel panelen PFAS en het zware metaal antimoon, die een risico vormen als ze in het milieu belanden, blijkt uit onderzoek van Pointer (KRO-NCRV).
Tot op heden wordt een zonnepaneel, op het aluminium en de kabels na, in de shredder gegooid en gebruikt in de asfaltproductie. Stichting OPEN, die verantwoordelijk is voor de verwerking van elektronisch afval, deed dit jaar een uitvraag onder afvalverwerkers naar een manier om zonnepanelen beter te recyclen.
Deze week werd bekend dat metaalverwerker MIREC in Eindhoven die hoogwaardige verwerking nu gaat leveren. Zij zijn, in tegenstelling tot de huidige verwerker, in staat het glas voor een deel te behouden. Maar, voor PFAS en antimoon die tijdens het recycleproces vrijkomen is nog steeds geen oplossing.
PFAS
De achterste laag van een zonnepaneel (het backsheet) die het paneel tegen water beschermt, bevat PFAS. Als die kunststof laag wordt verwerkt, komt PFAS vrij. Dit kan komen door de hitte bij verbranding of na vershredderen als restproduct in de natuur belandt. PFAS zijn giftige chemische stoffen die risicovol zijn voor het milieu, en niet afbreekbaar zijn.
Veel onbekend
Annemarie van Wezel is hoogleraar ecologische milieukunde en doet al langer onderzoek naar PFAS. "Er is nog behoorlijk veel onduidelijk over de samenstelling van zonnepanelen. Een verwerkingsbedrijf dat PFAS-houdende zonnepanelen verwerkt, weet eigenlijk te weinig over de samenstelling van het paneel om te kunnen garanderen dat het veilig wordt verwerkt. Daardoor kunnen er risico’s ontstaan voor de mensen die er werken en voor omwonenden. Het kan ook zijn dat het leidt tot lozingen in het milieu. Van alle PFAS die in het milieu wordt geloosd, weten we dat het daar blijft en dat de concentraties alleen maar hoger en hoger worden. Dat is problematisch en er moet dus meer onderzoek komen."
"Overigens kunnen dat soort lozingen niet alleen bij zo’n verwerkingsbedrijf ontstaan, maar ook als het zonnepaneel nog op een akker of op een dak ligt", vertelt Van Wezel. "Coatings of plastics kunnen broos worden en daarmee verbrokkelen. Die komen als deeltjes in het milieu terecht."
Antimoon
En dan is er nog een probleem: vrijwel alle panelen die zijn gefabriceerd in China, zo’n 95 procent van de zonnepanelen die op Nederlandse daken liggen, bevatten het element antimoon, dat giftig is wanneer het vrijkomt. Eén paneel bevat zo’n 40 gram antimoon en wordt gebruikt om het paneel helderder te maken. Als het glas wordt verwerkt tot poeder voor verwerking of wordt gesmolten, kan de giftige stof vrijkomen en ook dat kan negatieve effecten hebben, voor het milieu maar ook voor de gezondheid van mensen die in de dampen werken. Over de precieze blootstelling en de mogelijke gevolgen daarvan is nog te weinig bekend, blijkt uit onderzoek.
Recycling
Voor de giftige stoffen in zonnepanelen is dus nog geen oplossing. Van Wezel: “We willen naar meer hernieuwbare energie en daarbij speelt zonne-energie een belangrijke rol. Maar het gebruik van de materialen die hiervoor nodig zijn, moet dan wel op een verstandige en duurzame manier gebeuren. Momenteel wordt er nog te weinig verantwoord verwerkt. Daarom moeten we veel meer zicht hebben op deze panelen.”
Stichting OPEN: "PFAS is overal een groot probleem, ook bij zonnepanelen. Wij weten inderdaad echt niet in welk paneel PFAS zit. Dus je moet ervanuit gaan dat het overal inzit. De plastics moeten daarom op een nette manier met een hoge temperatuur onschadelijk worden gemaakt."
ILT laat in een reactie weten: "Hoogwaardige recycling is regelmatig onderwerp van gesprek met stichting OPEN. Zowel deze maand als volgende maand staan gesprekken gepland."
Beluister hieronder de radio-uitzending van Pointer:
Zonnepanelen recyclen is een illusie
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
Ontvang iedere week onze beste verhalen in je mailbox.
