Pointer en het AD vroegen LHBTIQA+-personen waar zij zich in Nederland onveilig voelen. Meer dan 3600 personen vulden onze enquête in. Het resultaat: LHBTIQA+-personen voelen zich het meest onveilig op straat. Ook hetero-uitgaansgelegenheden en sportscholen ervaren zij als onveilige plekken, een deel mijdt deze plekken om die reden.

Onder de in totaal 255 LHBTIQA+-jongeren in de middelbare schoolleeftijd van 12 tot 17 jaar die op onze enquête reageerden, liet 37 procent weten zich het meest onveilig te voelen op school. Dit komt vooral omdat zij zich daar een uitzondering voelen.

Van de 94 jongeren die zich het meest onveilig voelen op school, zegt ruim 40 procent dat hen daar zelf iets is overkomen. Zij werden er uitgescholden, genegeerd of bedreigd. Een klein deel van de respondenten zegt dat zij fysiek geweld hebben meegemaakt op school.

Lees hieronder ervaringen van LHBTIQA+-leerlingen op school. De tekst gaat verder onder de afbeeldingen:

Flint (17) reageerde op onze vragenlijst, omdat die vervelende dingen meemaakte op diens middelbare school en daar steeds minder zichzelf kon zijn. “In de eerste en tweede probeerde ik nog weleens dingen te doen die niet typisch voor een jongen zijn, zoals nagellak dragen, maar in de derde werd dat anders en stopte ik daarmee.”

Klasgenoten maakten Flint regelmatig uit voor “homo”. “Maar ze zeiden ook andere rare dingen, zoals: ‘Zit je lekker naast die jongen?’, omdat ze dachten dat ik homo was”, vertelt de scholier, die zich identificeert als aseksueel. Inmiddels is Flint gewisseld van school. “Ik ben op mijn vorige school nooit actief voor mijn geaardheid uitgekomen – dat voelde niet veilig, omdat mijn klasgenoten openlijk homofobisch waren. Ik ben meerdere keren naar docenten gegaan om het aan te kaarten, maar daar kwam nooit iets uit.”

Homofobe opmerkingen

Uit onze vragenlijst blijkt bovendien dat ongeveer 20 procent van de respondenten tussen de 12 en 17 jaar school vermijdt omdat zij er zich onveilig voelen.

Marcus (18) is een van hen. Als trans man voelde hij zich 2 jaar geleden niet veilig genoeg om naar school te gaan en bleef daardoor de helft van de tijd thuis. “Ik had een aantal oudere jongens in de klas die gewelddadige, racistische en homofobe opmerkingen maakten. Op een dag zeiden ze dat ze transgender personen zoals ik wilden vermoorden en een bom op onze huizen zouden gooien. Ook dreigden ze dat ze zakmessen bij zich hadden. Dat voelde heel onveilig.”

Marcus ervaarde veel stress vanwege die dreigende opmerkingen, die wel vaker werden geuit. “Leraren grepen nauwelijks in, omdat ze vinden dat iedereen recht heeft op een mening. Vanwege de dreigementen ben ik nu al twee keer van klas gewisseld. Mijn huidige klasgenoten schelden nog steeds met ‘homo’ maar het is niet naar mij gericht. Ik voel me daarom gelukkig weer veilig genoeg om naar school te gaan.”

‘Ze moeten dood’

Ook Marcel Absil (67) reageerde op onze enquête. Hij werkte jarenlang als pedagoog en docent op een middelbare school, inmiddels is ‘ie met pensioen. “Ik maak me zeer ongerust over LHBTIQA+-leerlingen in het onderwijs. In al die jaren ervaarde ik een toename van incidenten en haatdragende opmerkingen van leerlingen tegen LHBTIQA+-klasgenoten, maar ook uitspraken over deze groep in het algemeen. Er wordt bijvoorbeeld gezegd ‘dat ze dood moeten’, ze krijgen te maken met fysieke agressie en sommige leerlingen weigeren deel te nemen aan lessen over gender en seksualiteit. Dat advies komt soms ook van ouders.”

Volgens Absil heeft dat tot gevolg dat LHBTIQA+-leerlingen met angst naar school komen, zich onveilig en bedreigd voelen of ervoor kiezen om hun ‘coming out’ achterwege te laten. “Maar ook voor LHBTIQA+-docenten betekent dit dat ze terughoudender zijn geworden in het praten over hun eigen persoonlijke situatie, waardoor ook rolmodellen wegvallen voor leerlingen die worstelen met hun queer gevoelens.”

De recente discussie in de politiek over LHBTIQA+-leerlingen op christelijke scholen vindt hij dan ook zorgelijk. “Ik heb me vreselijk geërgerd aan de uitspraken van CDA’er Henri Bontenbal dat religieus onderwijs mag botsen met het grondrecht van gelijkheid. Dan heb je dus geen idee wat veiligheid betekent in de belevingswereld van LHBTIQA+-leerlingen. Met zo’n uitspraak sta je toe dat scholen uiting van een bepaalde identiteit of seksualiteit impliciet of expliciet blijven afwijzen. Het gevolg is meer pestgedrag en agressie, maar ook depressie en suïcide onder LHBTIQA+-leerlingen.”

Paarse Vrijdag

COC Nederland laat in een reactie op ons onderzoek weten dat zij het “afschuwelijk” vinden dat zoveel jongeren zich niet veilig voelen op school. “Dit zou juist de plek moeten zijn waar je, in veiligheid, jezelf zou moeten kunnen ontwikkelen”, aldus woordvoerder Freek Janssens. “Dit onderschrijft het belang van aandacht besteden aan seksuele en genderdiversiteit, want we kunnen niet accepteren dat jongeren met angst naar school gaan, of zelfs thuisblijven.”

Om aandacht te vragen voor veiligheid en inclusiviteit van LHBTIQA+-leerlingen op scholen, organiseert COC Nederland nu al 15 jaar Paarse Vrijdag in december. Volgens Janssens neemt het aantal scholen dat aandacht besteedt aan deze dag nog elk jaar toe. Tegelijkertijd klinkt de weerstand tegen Paarse Vrijdag steeds luider. “Paarse Vrijdag was altijd een feestje, maar we zien dat de feestelijke kanten steeds meer voorbereiding en ondersteuning vanuit scholen vergen, doordat het maatschappelijk debat verhardt. We helpen scholen nu na te denken over hoe je ouders meeneemt in het belang van een inclusieve school.”

“We helpen scholen bij vragen als: hoe zorg je dat de hele school mee kan doen? Of: hoe ga je het gesprek aan in de lerarenkamer?” legt Janssens uit. “Daarnaast geven we suggesties aan schoolleidingen, bijvoorbeeld om vooraf een brief aan ouders te sturen met wat je gaat organiseren en waarom. Of een informatieavond voor hen te houden.”

‘Pride vlag werd verbrand’

Bij Marcus op school zijn ze gestopt met Paarse Vrijdag. “We hadden ooit een regenboogmat bij binnenkomst, maar zodra je daar overheen liep, kreeg je al snel een flesje water over je heen. Dus die werd weggehaald. Ook hadden we een pride-vlag hangen in juni, maar die is ook weg sinds mensen erover hebben geklaagd. Eerder was ‘ie al eens verbrand. Ook in de lessen wordt niet meer gesproken over queer zijn.”

Ook Absil herkent de druk die op dit onderwerp staat. “2 jaar op rij is ons interieur afgebroken tijdens Paarse Vrijdag. Daarom is het daarna in aangepaste vorm gevierd. Niemand durft het meer. En dit speelt echt niet alleen in christelijk en islamitisch onderwijs. Docenten van onze school, maar ook andere docenten zeggen: ‘Wij staan met de rug tegen de muur en we voelen ons niet gesteund door de huidige politieke koers’.”