De personen achter Telegram-groep Meldpunt doen er alles aan om niet aansprakelijk te kunnen worden gehouden voor de vele dreigtelefoontjes en intimiderende bezoeken die aannemers en ambtenaren de afgelopen maanden te verduren kregen. De oproepen om bedrijven lastig te vallen worden anoniem geplaatst. De beheerders van Meldpunt zijn dan ook niet gemakkelijk te achterhalen.

De zoektocht naar de personen achter de Telegram-groep leidt al snel naar Convoy Nederland, dat in juli zelf in een post aan haar ruim 28.000 leden schrijft dat het het meldpunt heeft opgericht. "De druk moet opgevoerd worden en de landverraders moeten aan de schandpaal", aldus de beheerders.

Maar net als bij Meldpunt zijn de beheerders van Convoy Nederland anoniem. En ook de truckers die deelnemen aan de protesten van Convoy Nederland zeggen niet te weten wie achter Meldpunt zitten en willen niet vertellen met wie ze contact hebben. "Ik ken dat hele Meldpunt niet", zegt een van hen.

'Geen organisatie'

Dat het zo moeilijk te achterhalen is wie de beheerders van Meldpunt zijn is geen toeval. De groep gebruikt een strategie om zichzelf uit handen van justitie te houden. Beroepsdemonstrant Martin Forster is een van de actieve leden van Convoy Nederland en volgt ook Meldpunt. "Ik ben daar geen beheerder. Ik lees daarin mee", zegt hij over de groep. Wie achter Meldpunt zitten wil ook hij niet vertellen. Wél legt hij in verschillende video’s voor andere Telegram-groepen uit hoe de strategie werkt.

"Zorg dat je niet een organisatie wordt. Meld demonstraties niet aan, zodat je je niet aan allerlei voorwaarden moet gaan houden. Negen van de tien keer word je dan voor van alles verantwoordelijk gehouden en ben je strafbaar als het misgaat", vertelt Forster in een video die we vonden op zijn Facebookpagina. Forster laat zich als adviseur inzetten door groepen die demonstraties tegen de overheid willen organiseren.

Blijf anoniem en vermijd verantwoordelijkheid, is zijn boodschap. Ook op Telegram. Zo blijkt uit zijn video’s dat protestgroepen zich decentraliseren, om het op die manier voor gemeenten, provincies en politie lastiger te maken om een verantwoordelijke aan te wijzen. In plaats van één centrale groep met een duidelijke leiding, worden er verschillende lokale groepen opgezet waarvan niet duidelijk is wie het er voor het zeggen heeft.

"De grootste doelstelling is om juist privé-groepen te laten ontstaan, waar wij geen zicht op hebben", vertelt Forster in de video. "Het interesseert mij niet wie in die groepen zitten of hoeveel het er zijn, zolang het maar ontstaat. Als je op lokaal niveau aan de poten kan zagen van je gemeente, dan gebeurt er wat. Leg druk bij de uitvoerders neer."

Beweging

Ook Convoy Nederland maakt gebruik van die strategie. "Ieder gaat voor zich. Wij zijn geen organisatie", schrijven de beheerders. Ook kent Convoy lokale groepen. Voor elke provincie is er eentje. En in geen van de groepen is helemaal duidelijk wie de leiding heeft. De volgers krijgen van een anonieme Convoy Nederland-beheerder te horen dat er moet worden gedemonstreerd op een plek en tijdstip, waarna de leden zelf bedenken hoe ze dat gaan uitvoeren.

Meldpunt werkt op dezelfde manier. Het is vanuit Convoy opgezet om de uitvoerders – gemeente, politie en ondernemers – onder druk te zetten. De anonieme beheerders noemen een bedrijf dat in opdracht van een gemeente of provincie omgekeerde vlaggen verwijdert, waarna de volgers zelf bedenken hoe ze de ondernemer gaan aanpakken. Bijvoorbeeld door hem of haar telefonisch te intimideren, negatieve recensies achter te laten of door bij de ondernemer thuis aan te kloppen.

Zo ontstaat een beweging van duizenden deelnemers, waarbij niet precies duidelijk is wie er de leiding heeft en leden van de ene lokale groep vaak niet weten wat er in een andere groep gebeurt. Ze hebben alleen een gemeenschappelijk doel: de overheid tegenwerken.

"Een leaderless protest noemen wij dat", zegt hoogleraar Sociale verandering en conflict Jacquelien van Stekelenburg van de VU. "Het is een nieuwe vorm van mobiliseren en demonstreren. De groep is diffuus, het zijn verschillende netwerkjes die zich digitaal met elkaar verbinden. Er is geen duidelijke leider, zoals bijvoorbeeld bij een vakbond, waarbij je één persoon hebt die zich tot de achterban en politici richt."

Weinig grip

Op die manier blijven de beheerders van Convoy buiten schot. "De groep probeert er alles aan te doen om niet herkenbaar te zijn", zegt politiechef Willem Woelders in Op1. "Ze zitten in gesloten Telegram-groepen. Die probeer je af en toe te bekijken, in samenspraak met de Officier van Justitie. Maar ze hebben er belang bij om zo min mogelijk informatie te delen."

De politie heeft er dus weinig grip op. En dat geldt ook voor het Openbaar Ministerie. "Het onderzoeken van online bedreigingen en beledigingen kan een complexe en tijdrovende aangelegenheid zijn. Als die worden gedaan in versleutelde appgroepen door personen die een pseudoniem gebruiken, kan het een flinke zoektocht zijn om te achterhalen wie de persoon is die een strafbare uiting heeft gedaan", laat een woordvoerder weten. "Als de kwestie ernstig genoeg is, gaan we die zoektocht zeker aan."

Tot nu toe kunnen de mensen achter Meldpunt echter gewoon hun gang gaan. En dat is zorgelijk, meent Van Stekelenburg. "Hier zien we dat wat er online besproken wordt, wat er georganiseerd en gemobiliseerd wordt, niet alleen voor demonstraties maar ook voor radicalere acties gebruikt wordt. Met als doel de overheid onder druk te zetten en de mensen die gezien worden als verlengstuk van de overheid. Zoals politie, de media en bijvoorbeeld een wegwerker."