Omdat Merijn Rootlieb (17) in een rolstoel zit moest hij op de basisschool en middelbare school naar het speciaal onderwijs. Tegen zijn zin. Hij vindt namelijk dat kinderen met een beperking niet gescheiden zouden moeten opgroeien van kinderen zonder beperkingen. We spreken hem voor ons onderzoek ‘Beperkt toegang’.
We staan bij de basisschool vlak bij het huis van Merijn in Zaandam. Merijn tuurt over het hek naar de spelende kinderen op het schoolplein. Dit is de school waar ook hij naartoe had gewild. Maar dat was niet mogelijk. Merijn zit vanwege een hersenbeschadiging die hij bij zijn geboorte heeft opgelopen, in een rolstoel. En daar kon de school geen rekening mee houden. Een rolstoeltoegankelijke wc was er wel, maar die mocht alleen bezocht worden door de leraren.
Naast de afwijzing van de school in de buurt krijgt Merijn nog twee keer nul op het rekest. Het verhaal van Merijn staat niet op zichzelf. Tijdens ons onderzoek horen we veel verhalen van kinderen met een handicap die alleen naar het speciaal onderwijs kunnen. En dat terwijl we in Nederland hebben besloten dat we inclusief onderwijs willen.
Op het speciaal onderwijs had Merijn geen fijne tijd. Hij voelde zich er niet thuis en werd gepest, vertelt zijn moeder Marlies. “Hij werd elke dag met een busje opgehaald. De school zit 30 kilometer verderop en je zit in de klas met kinderen die uit heel Noord-Holland komen. Je maakt wel vrienden maar je kan ze nooit mee naar huis nemen. Je leert ook geen kinderen uit de buurt kennen. Het zijn lange dagen, want je wordt met meerdere kinderen tegelijk opgehaald. School begon om 9 uur, maar Merijn zat al om kwart over zeven in de bus”.
Meer kinderen naar speciaal onderwijs
In 2016 ondertekende Nederland het VN-verdrag Handicap. Hierin werd afgesproken dat er geen onderscheid mag worden gemaakt tussen mensen met en mensen zonder een beperking. In het verdrag staat onder andere dat het onderwijs in Nederland inclusief moet zijn. Kinderen met een beperking zouden niet naar een aparte school moeten. Bovendien is in 2014 de Wet passend onderwijs aangenomen. Ook die wet stelt dat kinderen met een beperking zoveel mogelijk naar het regulier onderwijs zouden moeten.
Maar erg succesvol is dit nog niet. José Smits is oud-Kamerlid voor de PvdA en voerde in 2019 een schaduwrapportage van het VN-verdrag uit voor de Alliantie VN-verdrag Handicap (bestaande uit vijf belangenbehartigers van mensen met een beperking). Zij zag de positie van mensen met een handicap sinds de ondertekening van het verdrag juist op veel vlakken verslechteren. Oók op het gebied van onderwijs. “Sinds de wet (passend onderwijs, red.) is ingevoerd gaan er meer kinderen naar speciaal onderwijs in plaats van minder. En er zijn 6000 kinderen die helemaal geen onderwijs krijgen vanwege hun handicap. Dus het gaat alleen maar achteruit”, aldus Smits.
Gemiste kans
Tot onvrede van Merijn. Hij is inmiddels van de middelbare school af, maar hoopt dat het onderwijs inclusiever zal worden voor de generatie na hem. Hij gelooft dat als kinderen met en zonder beperking meer samen naar school gaan, dat ook veel zal betekenen voor de positie van mensen met een handicap op latere leeftijd. “Als je vanaf een kleuterleeftijd al met elkaar opgroeit dan krijg je ook geen rare blikken meer.”
Want begrip voor en bewustzijn over mensen met een handicap is er nog te weinig. Nog steeds kan Merijn lang niet alle plekken bezoeken met zijn rolstoel en regelmatig heeft hij te maken met starende blikken op straat. Ook moeder Marlies ziet dat: “Bij de geboorte van Merijn kwamen we terecht in een nieuwe wereld. Want bij alles wat je wil doen moet je drie keer nadenken voordat je het kán doen.”
Geen beperkingen
Dat Merijn prima kan meekomen op een reguliere school weet hij inmiddels ook. Sinds begin dit schooljaar volgt hij een mbo-opleiding op het Mediacollege in Amsterdam. Zijn grote droom is om scenarioschrijver te worden. Binnen 10 weken heeft hij op zijn school al een behoorlijke vriendengroep opgebouwd. Zijn handicap wordt op zijn nieuwe school voor het eerst niet als een beperking gezien.
“Een aanzienlijk deel van onze bevolking heeft een fysieke beperking, en die kunnen in Nederland eigenlijk niet op volle toeren meedraaien. We kijken eerst naar de rolstoel en naar welke problemen dat allemaal kan opleveren. En dat zou niet moeten”, aldus Merijn.
Reactie school
De directeur van basisschool Het Baken in Zaandam, de school die Merijn destijds heeft afgewezen, laat ons in een reactie weten dat ze het pijnlijk vindt voor Merijn en zijn ouders dat hij niet is aangenomen. Ze kan zich niet voorstellen dat het besluit van de school enkel is genomen op basis van een toilet. Wel geeft ze aan dat er veel veranderd is in de afgelopen 10 jaar, onder andere door de komst van de Wet passend onderwijs. “Inclusie staat bij ons schoolbestuur en op onze scholen hoog in het vaandel. Ook onze school heeft al vaak kinderen met een specifieke onderwijsbehoefte geplaatst. (…) Aanmeldingen van kinderen met een specifieke ondersteuningsbehoefte worden door school zorgvuldig afgewogen.”
Uitzending
Hoe inclusief in Nederland voor mensen met een beperking? Kijk maandagavond om 22:15 uur naar onze uitzending op NPO 2.
