De woningbouw ligt nagenoeg stil en er worden nauwelijks vergunningen verleend vanwege de stikstofcrisis. Dat beweren JA21 en CDA in Overijssel. Maar op dit moment wordt er nog volop gebouwd en uit berekeningen blijkt dat in Overijssel zeker 75 procent van de geplande projecten door kan gaan. De bewering klopt dus niet. Dat blijkt uit onderzoek van het AD, Nieuwscheckers en Pointer.
Bron van de bewering:
CDA Overijssel stelt in haar verkiezingsprogramma dat door de stikstofimpasse de regionale economie op slot zit. ‘Er worden nauwelijks nog vergunningen verstrekt voor woningbouw, bedrijvigheid en wegen’.
JA21 in Overijssel zegt in het eigen verkiezingsprogramma: ‘Nederland gaat gebukt onder het juk van een zelfgecreëerde stikstofcrisis. De woningbouw ligt ondanks het gigantische woningtekort nagenoeg stil.’
Het zijn abstracte beweringen, ‘nauwelijks’ en ‘nagenoeg stil’. Het zijn termen die lastig in cijfers uit te drukken zijn. Maar ze suggereren wel dat er door de stikstofcrisis een groot verschil zit tussen wat er gepland was en wat er daadwerkelijk nog gebouwd wordt.
De feiten:
Er wordt op dit moment nog volop gebouwd. Kijk rond in een willekeurige stad of dorp en zie de bouwkranen die werken aan nieuwbouwwijken of nieuwe huizen op gaten in bestaande bebouwing. In 2022 werd in heel Nederland voor ruim 63 duizend nieuw te bouwen woningen een vergunning afgegeven, heeft het CBS berekend. Dat zijn er wel 16.000 minder dan in 2021.
Ook in Overijssel staat de bouw niet stil. Hier is in een zogenaamde Woondeal vastgelegd dat er voor 2030 42.300 huizen gebouwd moeten worden. De provincie heeft berekend dat de bouw van 9.500 huizen daarvan in gevaar komt of vertraging oploopt vanwege de stikstofcrisis. Dat betekent dat zo’n 22 procent van de huizen met vertraging of niet gebouwd kan worden. Maar ruim 75 procent dus wel.
Dat er minder gebouwd wordt dan voorheen, komt onder meer door de problemen met stikstofuitstoot. Sinds september 2019 is de regelgeving rondom stikstofuitstoot aangescherpt en is het niet meer toegestaan om de hoeveelheid stikstof in een Natura 2000-gebied te vergroten. Wanneer je in de buurt van Natura 2000 wilt bouwen, ben je verplicht door middel van een stikstofberekening te controleren of de bouwwerkzaamheden invloed hebben op de hoeveelheid stikstof in het gebied.
Bouwvrijstelling
Om de bouw te helpen voerde de overheid de bouwvrijstelling in, waarmee de stikstofuitstoot tijdens de bouw buiten beschouwing mocht worden gelaten. Maar begin november 2022 oordeelde de Raad van State dat de bouwvrijstelling niet langer gebruikt mag worden omdat die niet voldoet aan de Europese regels. Per project moet er nu een berekening van de stikstofuitstoot door bijvoorbeeld bouwkranen worden gemaakt.
Die berekening levert vooral problemen op voor projecten in de buurt van Natura 2000-gebieden, omdat daar de kans op een stikstofeffect op natuur groter is dan bij projecten die verder van een Natura 2000-gebied af liggen. Daarnaast is er een gebrek aan deskundigen bij bouwbedrijven en gemeenten om de berekening te kunnen maken en beoordelen. Dat zorgt voor vertraging in de vergunningverlening.
Voor elk woningbouwproject geldt nog steeds het reguliere vergunningentraject, waarvoor ontwikkelaars een vergunning moeten aanvragen bij de gemeente, een zogenaamde omgevingsvergunning. Door de uitspraak van de Raad van State in november 2022 is daar dus bij gekomen dat voor elk project berekend moet worden of er stikstofeffecten zijn op Natura 2000-gebieden.
Als uit de berekening blijkt dat dat zo is, moet daarvoor een aanvullende natuurvergunning worden aangevraagd bij de provincie. Navraag bij de provincie Overijssel leert dat er sinds 1 januari 2022 twee bouwvergunningen bij de provincie zijn aangevraagd om te bouwen in de buurt van een Natura 2000-gebied. Hiervan is er één verleend en één afgewezen. Alle andere bouwprojecten lagen ver genoeg weg om zonder natuurvergunning aan de slag te mogen gaan.
De regels die gelden voor stikstofuitstoot bij bouwprojecten veranderen snel. Alle provincies moeten in opdracht van het Rijk een zogenaamde Natuurdoelanalyse maken voor elk Natura 2000-gebied in hun provincie. Een natuurdoelanalyse beschrijft hoe het gaat met de natuur in een gebied, of en welke problemen er zijn en in welke richting maatregelen nodig zijn om de natuur weer gezond te maken.
Noord-Brabant had die analyses op 1 maart al klaar. De conclusie was dat de natuur in alle gebieden verslechtert. Het is voor die provincie reden om voorlopig geen enkele natuurvergunning meer te verlenen voor projecten met stikstofeffecten op Natura 2000-gebieden. Projecten in alle sectoren worden hierdoor geraakt. In de praktijk betekent dit dat er in heel Brabant geen enkele natuurvergunning voor woningbouw met stikstofuitstoot wordt verleend zolang deze maatregel van kracht is.
Overijssel telt 24 Natura 2000-gebieden en verwacht de Natuurdoelanalyes voor 1 april klaar te hebben. Of Overijssel Brabant volgt, hangt volgens een woordvoerder af van de uitkomsten, maar zij sluit dat niet uit. Dat heeft echter alleen gevolgen voor projecten waarbij uit de berekening blijkt dat het stikstofeffect op Natura 2000 er is.
Oordeel:
De bewering dat de bouw nagenoeg stil ligt, zoals JA21 in Overijssel stelt, is onjuist. Als meer dan driekwart van de bouw ‘gewoon’ door kan gaan, is het niet zo dat er nauwelijks gebouwd wordt of dat de bouw nagenoeg stil ligt. Ook de bewering dat er nauwelijks nog vergunningen worden verstrekt, zoals het CDA in Overijssel stelt, klopt niet.
Bronnen:
- Verkiezingsprogramma CDA Overijssel https://d14uo0i7wmc99w.cloudfront.net/Afdelingen/Overijssel/Verkiezingsprogramma_s/CDA%20Overijssel%20VerkiezingsVisie%202023.pdf
- Verkiezingsprogramma JA21 Overijssel
- https://overijssel.ja21.nl/fileadmin/user_upload/JA21-PS23-programma_overijssel_v2.pdf
- CBS https://www.cbs.nl/item?sc_itemid=bf87b462-f216-43e0-99c1-bb2f2beb92f0&sc_lang=nl-nl
Factcheck-marathon
Deze factcheck is uitgevoerd in het kader van de gezamenlijke factcheckmarathon van Pointer, Nieuwscheckers, het AD en aangesloten regionale titels in aanloop naar de Provinciale Statenverkiezingen.
