In 2017 was Maria Westerbos, oprichter van de Plastic Soup Foundation, nog uiterst kritisch. Tegen de NOS zei ze: ‘Bio-plastics spelen geen of nauwelijks een rol in het oplossen van het milieuprobleem. Er komt een bio-plasticgolf aan, maar het meeste daarvan is grote flauwekul.’ Hoe kijkt de Plastic Soup Foundation hier nu tegenaan? We bellen met Harmen Spek, Innovation & Solution Manager.

‘Afvalbedrijven zitten niet te wachten op nieuwe stromen’

‘Onze visie is veranderd, want ook wij krijgen steeds meer kennis en merken dat er bepaalde uitdagingen en mogelijkheden zijn. Wat wij zien is dat bio-afbreekbaar plastic tot op heden nog geen oplossing biedt.’ Spek wil het plastic echter ook niet meteen wegzetten als slecht. ‘Er zijn natuurlijk allerlei bio-afbreekbare plastics in ontwikkeling, en het wordt snel afgeserveerd als een lastig nieuw thema. De afvalverwerkers willen het niet, want het maakt de afvalstromen ingewikkelder. Afvalbedrijven moeten dan extra investeren om die stroom apart te scheiden en te verwerken. Omdat dit niet gebeurt gaat nu het grootste deel de verbrandingsoven in.’ Volgens hem heeft dit alles te maken met schaalgrootte. ‘In Nederland worden PET en PE (veelgebruikte plasticsoorten, red.) door hun volume nu redelijk goed gerecycled. Er is dan ook behoorlijk geïnvesteerd in scheidingsinstallaties de afgelopen decennia. Maar op nieuwe stromen zitten ze niet te wachten.’

‘Zet geen stop op nieuwe herbruikbare alternatieven’

‘Het composteerproces voor composteerbaar plastic werkt op dit moment niet goed,’ dat staat voor Spek buiten kijf. ‘Dit heeft te maken met normen die zijn opgesteld die niet overeenkomen met de werkelijkheid. Composteerders verwerken hun organisch materiaal namelijk in veel kortere tijd dan voor het plastic nodig is. Dus wordt in de meeste gevallen bio-afbreekbare plastic er uit voorzorg uitgehaald, omdat het in die korte tijd sowieso niet volledig composteert. Het gaat naar de verbrandingsoven.’

Is dat slecht? ‘Het is niet ideaal natuurlijk, want als je het CO2-voordeel van bio-afbreekbare plastics wilt behouden, zou je het eigenlijk eindeloos moeten recyclen; zo blijft het in het materiaal zitten.’ Het recyclen van bio-afbreekbare plastics staat volgens Spek echter op een heel laag pitje. Verbranden en composteren zijn dus – vooralsnog – de enige twee serieuze opties en bij beide komt de opgeslagen CO2 in het plastic vrij. Als hij moet kiezen, ziet Spek het liefst dat het gecomposteerd wordt, maar dan moet het wel meer gaan toevoegen aan de kwaliteit van het compost dan nu het geval is. ‘Het aandeel organische stoffen in het materiaal is nu eenmaal zeer laag, waardoor je eigenlijk alleen water en CO2 creëert.’

Volgens Spek heeft de discussie over de composteerbaarheid van bio-plastic zijn weerslag op de ontwikkeling van andere alternatieven voor plastic. Zo zou de ontwikkeling van bijvoorbeeld zakken van cassave die oplossen in water, de kop worden ingedrukt. ‘Ze zouden niet vallen onder de noemer ‘circulaire economie’. Dit gebeurt met meer kleinschalige ontwikkelingen. Dat is onverstandig want het alternatief is doorgaan waar we mee bezig waren, namelijk: plastic produceren.’

De bioplastic soep?

Dan de zee, want daar gaat het de Plastic Soup Foundation voornamelijk om: hoeveel bio-afbreekbaar plastic is daar terug te vinden? Volgens Spek is dat moeilijk te achterhalen. ‘Het is bijna onmogelijk om bij plastic uit de zee erachter te komen van welk type het is. Plastic is namelijk te herkennen door er lichtstralen op te richten, en de lichtbreking te analyseren. Als het langere tijd in het milieu heeft gelegen, dan zie je een soort verpoedering en vervuiling aan de buitenkant ontstaan en dan werkt deze methode niet goed.’

Wie moet zich aanpassen om het gebruik van composteerbaar plastic wél te laten werken? De fabrikant of de afvalverwerker? ‘Verpakkingsmaterialen moeten dermate goed ontwikkeld worden, dat ze ook in het milieu in korte tijd kunnen afbreken.’ Spek denkt daarom dat de meeste focus moet liggen op de ontwikkeling van zogenaamde ‘marine degradable’ plastics, materiaal dat zelfs in het zeemilieu volledig composteert. Daar zijn de fabrikanten verantwoordelijk voor: ‘Als dit soort plastic binnen de vereiste tijd goed composteert zonder een chemische spoor achter te laten, kunnen industriële composteerders er ook mee werken en is eventuele lekkage naar het milieu ook niet zo’n groot probleem. Maar uiteindelijk is het verminderen van eenmalige verpakkingen uiteraard de beste oplossing.'

Dit artikel is geschreven door Luc de Groot, student journalistiek aan de Hogeschool Windesheim in Zwolle.