Voor ons onderzoek Vrijstelling van de leerplicht en dan? proberen we te achterhalen hoe het kan dat het aantal kinderen dat is vrijgesteld van de leerplicht de afgelopen jaren zo is toegenomen. Deze kinderen zouden volgens de wet niet leerbaar zijn door zware psychische en lichamelijke beperkingen en daarom een vrijstelling krijgen op grond van artikel 5.a. Maar in ons onderzoek wordt duidelijk dat kinderen die wél leerbaar zijn, toch een vrijstelling krijgen. Of omdat ze depressief worden van school om uiteenlopende redenen of omdat een school zelf aangeeft handelingsverlegen te zijn, omdat het kind bijvoorbeeld gedragsproblemen vertoont.

Veel ouders lijken zich gedwongen te voelen om een vrijstelling van de leerplicht voor hun kind aan te vragen. Als we alle tips die we binnenkrijgen op een rij zetten, wordt dat wel duidelijk. We blijven natuurlijk kritisch op deze ouders, want zijn ze niet soms over beschermend naar hun kinderen toe? Toch zeggen ze zelf allemaal alles te hebben geprobeerd om hun kind binnen het onderwijs te houden, maar dat het schoolsysteem niet passend is voor hem of haar. Zo zegt een moeder: ‘Ik heb overal moeten praten als brugman om hem ergens te houden. Uiteindelijk heb ik noodgedwongen een vrijstelling moeten aanvragen.’

Uitgelicht

Schoollokaal / ANP foto

8-jarige John heeft geen leerplicht meer, maar wat nu?

Veel mails

Een greep uit de vele mails van ouders die we hierover tot nu toe kregen:

Ingrid: ‘Mijn zoon is inmiddels 15 jaar. Door de vele afwijzingen van scholen is zijn leerachterstand enorm opgelopen. Hij heeft zelf inmiddels een enorme hekel aan alles wat met school te maken heeft. Hij heeft vier scholen versleten en een traject gevolg bij Feniks Talent, maar ook daar ontbrak alle motivatie voor het schoolse leren. Ik heb uiteindelijk noodgedwongen een beroep op vrijstelling van leerplicht 5.a moeten doen. Ieder jaar moet ik dit weer opnieuw aanvragen en wordt het beoordeeld door een jeugdarts.’

Een vrijstelling van de leerplicht moeten worden aangevraagd door de ouders. Daarvoor hebben ze een verklaring nodig van een onafhankelijke arts, dus niet de huisarts die het kind doorgaans al ziet en dus kent. Met die doktersverklaring is de leerplichtambtenaar verplicht om een ontheffing te ondertekenen. In principe wordt een vrijstelling afgegeven voor één jaar en moet ieder jaar de arts opnieuw een verklaring daarvoor afgeven. In sommige gevallen kan een kind een vrijstelling krijgen voor de duur van de leerplicht.

Druk eraf

Michelle: ‘Onze zoon is 8 jaar en licht autistisch. Hij zit al sinds vorig jaar thuis. Op een reguliere school kreeg hij teveel prikkels en daar werd hij erg agressief van. Toen is hij naar speciaal onderwijs gegaan. Daar ging het in het eerste jaar redelijk, maar het jaar daarna al niet meer. Als hij agressief werd, hielden docenten hem regelmatig tegen de grond gedrukt. Dat moet je juist niet doen met een autist. Hij is toen halve dagen geweest, maar het ging alleen maar slechter. Door de vrijstelling is de druk eraf. Thuis gaat het nu goed. Ik probeer hem zo goed mogelijk les te geven. Hij is leergierig en zeker in staat om te leren. Maar door die vrijstelling is niemand verplicht om onze zoon onderwijs te bieden. Dat is jammer, want hij kan veel en hij wil ook. Jammer dat hij nu zoveel mist. En toch ben ik blij dat we voor komend schooljaar weer een vrijstelling hebben. Wat ik wel heel erg mis is, is dat niemand nu, een leraar bijvoorbeeld, langskomt om overzicht te houden op wat voor onderwijs hij krijgt en of hij genoeg leert.’

Overstuur

Lotte: ‘Onze zoon heeft op meerdere scholen gezeten. Op zijn 13e jaar is hij in een psychose beland. Dat was heel heftig. We zagen het wel al langer aankomen. Hij werd steeds depressiever van school. Hij heeft een vorm van autisme en was altijd helemaal overstuur als ik hem van school haalde. Dan was hij aan het brullen en schreeuwen. Hij kreeg te weinig rust en duidelijkheid op school en er waren voortdurend invallers. Het enige wat ik op een gegeven moment wilde was dat de druk eraf ging van het naar school moeten. Ik had geen idee dat je nergens meer aanspraak op kon maken, ook geen IVIO (wereldschool, red.) of wat dan ook. We kregen niks meer voor elkaar. En geen school meer die voor ons zorgde. In het begin heb ik heel erg mijn best gedaan om hem zelf nog onderwijs te geven, daarvoor heb ik ook mijn baan opgegeven. Ik gaf spelling, biologie en rekenen. Van mijn eigen oude basisschooljuf heb ik boeken gekregen. De eerste paar maanden toen hij thuis kwam te zitten hebben we daaraan gewerkt. Maar het bleek vrij ingewikkeld, want hij leerde vooral heel veel zonder de boeken erbij. We zijn nu op zoek naar goede dagbesteding voor hem.’

Makers