Stel, er wordt bij je ingebroken, of je wordt op straat ernstig mishandeld, maar de politie stopt het onderzoek naar je zaak vanwege een personeelstekort: dat gebeurt steeds vaker. Uit politiedata in handen van Pointer blijkt dat er in 2024 minstens 45.900 onderzoeken gestopt zijn door personeelskrapte. In 2020 was dit maar bij 19.100 zaken het geval.

Het gaat in 2024 om zo’n 42.200 onderzoeken naar lichtere misdrijven, ook wel veelvoorkomende criminaliteit genoemd, zoals online oplichting en fietsdiefstal. In zo’n 3.700 gevallen gaat het om ernstige misdrijven, de zogeheten high impact crimes. Hieronder vallen mishandeling, openlijk geweld, bedreiging, woninginbraak, overval en straatroof. Tot slot zijn er meer dan 32 onderzoeken naar levensdelicten, dat is (poging tot) moord en doodslag, gestopt vanwege een gebrek aan capaciteit. In 2020 ging het nog om 17.200 zaken van veelvoorkomende criminaliteit, 1.900 high impact crimes en 24 levensdelicten.

Het is niet zo dat de criminaliteit in die periode flink toenam. In 2024 registreerde de politie ruim 94.000 high impact crimes, in 2020 stond dat aantal iets hoger op bijna 105.000. De veelvoorkomende criminaliteit nam tussen 2020 en 2024 licht toe van 542.000 naar 550.000. Het aantal levensdelicten nam iets af, van 2.700 naar 2.500. Maar deze verschillen bieden dus geen verklaring voor de toename in stopgezette onderzoeken.

Aanknopingspunten

Als de politie een onderzoek stopt vanwege capaciteit, betekent dat dat er nog wel aanknopingspunten voor verder onderzoek zijn. Er zijn bijvoorbeeld nog verdachten, camerabeelden, sporen en/of getuigen, maar deze kunnen, door een gebrek aan mensen, simpelweg niet onderzocht worden. “Door de politietekorten krijgt niet elke zaak de aandacht die zij verdient”, reageert een woordvoerder van de politie op vragen van Pointer en NOS. “Politiemensen kunnen niet altijd de benodigde tijd en aandacht besteden aan elk onderzoek doordat de werkdruk steeds hoger wordt. Dit speelt vooral bij complexe, tijdrovende zaken, zoals moordonderzoeken, georganiseerde criminaliteit en ernstige zedenzaken, die veel expertise en mankracht vragen.”

En dus is het aan de politie om scherpe keuzes te maken, schrijft de politiewoordvoerder. “De inzet van capaciteit wordt gebaseerd op de ernst van het misdrijf, de beschikbare bewijsvoering en de kans op een succesvolle vervolging.” Daarnaast leiden de tekorten volgens de politie tot vertraging in het opsporingsproces. “Soms betekent dit zelfs dat bewijs verloren gaat. Er is dan bijvoorbeeld niet genoeg capaciteit om locaties uit te kammen, data te analyseren of getuigen te horen. Dit kan uiteindelijk de kans op een succesvolle vervolging verkleinen, juist bij de ernstige misdrijven waar de maatschappelijke impact het grootst is.”

Amsterdam

“Er is al lang een groot probleem”, zegt misdaadjournalist Paul Vugts. Hij schrijft al jaren over de politie in Amsterdam voor Het Parool. In deze stad dreigt volgens hem een tekort van 200 rechercheurs in 2026. “Er stromen meer rechercheurs uit dan er instromen. Daarmee dreigt de recherche al vanaf volgend jaar op halve kracht te functioneren. En dat betekent dat ze alleen nog maar de kansrijke of echt urgente zaken kunnen doen.”

Dit alles zorgt er volgens Vugts voor dat de politie steeds meer slachtoffers moet teleurstellen. “Voor hen voelt dat alsof ze voor de tweede keer slachtoffer worden”, vertelt hij. “Een rechercheur moet prioriteiten stellen, maar voor een slachtoffer voelt het natuurlijk nooit zo. De zaak waar diegene slachtoffer van is, is voor hen prioriteit nummer één. En dan is het onbegrijpelijk en onverkwikkelijk als de politie niet met jouw zaak aan de slag gaat. Een ramp na de ramp.”

Oplossing

Ondertussen zegt de politie hard te werken aan innovatieve oplossingen voor de opsporing en het werven en opleiden van nieuwe politiemensen. “In 2026 wordt flink ingezet op een instroomprogramma met een maximale opleidingscapaciteit op de Politieacademie van ongeveer 2.500 aspiranten per jaar. Daarnaast wordt maximaal ingezet op zij-instroom voor mbo- en hbo-functies, voor de vakgebieden Opsporing en Informatiefunctie. Dat zijn voor de komende jaren jaarlijks rond de 1.500 voltijdbanen.”

Maar ook daar zitten haken en ogen aan, stelt Vugts. “Je kunt niet zomaar een blik aan rechercheurs opentrekken. Dat is ontzettend ingewikkeld. Zij-instromers beginnen eerst heel basaal met de telefoon opnemen en worden dan stap voor stap opgeleid. Dat doen ze aan de hand van ervaren rechercheurs, alleen kost dat die senior dus wel weer capaciteit. Elke oplossing geeft dus een nieuw probleem.”

Lees hier een uitgebreide reactie van landelijk portefeuillehouder Opsporing Gert Veurink op ons onderzoek.