We komen telefonisch in contact met Ramon, niet zijn echte naam. Omdat hij op goede voet wil blijven staan met zijn ouders, doet hij zijn verhaal anoniem. Zijn ouders gaan namelijk nog altijd naar de kerk waar Ramon als 15-jarige verschillende therapieën onderging om hem te 'genezen' van zijn homoseksualiteit. Ook noemen we de kerk waar dit verhaal zich afspeelt niet. Wel kunnen we zeggen dat het om een Pinkstergemeente gaat in het westen van het land. Ramon noemt deze Pinkstergemeenschap een vrij radicale gemeenschap waarin bijvoorbeeld ook aan gebedsgenezing en duiveluitdrijving wordt gedaan.

"Ik was 15 toen ik uit de kast kwam", zegt de inmiddels 31-jarige Ramon aan de telefoon. Hij komt rustig over en praat makkelijk. "Het was geen verrassing voor ze. Mijn ouders wisten al snel dat ik op jongens viel. Alleen zij legden mij een keuze voor. Of ik moest mezelf en deze gevoelens accepteren, of ik moest het pad van God volgen, zodat hij mij kon genezen. Wat moest ik nu? Ik heb toen mijn bijbel opengeslagen en daar stond in: als je ziek bent moet je naar de voorganger, hij kan dan kijken wat eraan gedaan kan worden". En dat deed Ramon.

Zijn eerste gesprek heeft hij met een voorganger van de Pinkstergemeente waar hij als 15-jarige naar de kerk gaat. Daar krijgt hij geen hulp. De dominee vindt hem te jong om mee aan de slag te gaan. "Ik ben hem achteraf heel dankbaar", zegt Ramon. Dan gaat hij naar een andere kerk waar hij wel terecht kan voor hulp bij een jeugdleider. Ramon vertelt dat hij gevoelens heeft voor jongens en vraagt zich af wat hij daarmee moet doen. Volgens de jeugdleider zijn zijn gevoelens niet acceptabel, maar kan God hem hierbij helpen, aldus Ramon.

Ramon wordt door de jeugdleider naar een speciale plek gestuurd. "Het vond plaats op een eilandje, waar ik samen met andere mensen heen ging. Eén ervan had een seksverslaving, een ander had een drugsverslaving. Iedereen die hulpbehoevend is kon daar terecht. Daar werd er tegen mij gezegd dat het feit dat ik gedoopt was in theorie zou moeten betekenen dat ik niet meer zulke gevoelens zou moeten hebben. En als ik die gevoelens wel weer zou krijgen dan was dit simpelweg de duivel die mij tot zonde probeert te verleiden. Door dit gesprek geloofde ik echt dat er iets was veranderd. Ik wilde ook van mijn geaardheid af."

Het duurt niet lang of de twijfel slaat toch weer toe bij Ramon. In de kerk wordt hij naar voren geroepen om te vertellen dat hij door de kracht van God is veranderd, dat hij van zijn homoseksuele gevoelens af is. "Maar dat was een heel dubbel gevoel", zegt hij. "Enerzijds dacht ik: dat is helemaal niet zo, want ik heb die gevoelens nog. En aan de andere kant dacht ik: nee, het is de duivel in mij die mij op andere gedachten probeert te brengen."

"Ik werd steeds ongelukkiger en was op een gegeven moment een zielig hoopje mens. Ik wilde mezelf kunnen zijn. Toen ben ik nog een keer naar de jeugdleider gegaan. Ik doe er alles aan om niet meer homo te zijn, maar het lukt mij niet", zegt Ramon. Opnieuw biedt de jeugdleider hulp aan. Weer moet Ramon een weekend naar het eiland toe om te genezen. Daar vraagt een medewerker van de kerk wat er aan de hand is met hem. Ramon vertelt dat hij, ondanks eerdere pogingen van genezing, homoseksuele gevoelens heeft. En dat hij er ook alles aan heeft gedaan: gebeden, gevast, maar dat er niets is veranderd.

Dan moet Ramon naar de voorganger van de moedergemeente van de kerkgemeenschap. Deze voorganger zou een bijzondere gave hebben voor het uitdrijven van demonen, dat zou mogelijk zijn laatste redmiddel zijn, vertelt Ramon. Maar daar trekt Ramon de grens. "Op dat moment heb ik een hele radicale keuze gemaakt voor mijzelf: ik ga het loslaten en mezelf accepteren." Dan valt hij even stil. Hij vertelt dat hij eerder een duiveluitdrijving heeft meegemaakt, maar dat hij daar liever niets over wil vertellen. Wel zegt hij dat het hem heeft beschadigd. "Het nare gevoel komt meteen weer naar boven".

"Als ik erop terugkijk dan heb ik een dubbel gevoel. In eerste instantie denk ik dat het heel fout is geweest wat de kerk heeft gedaan. Het heeft mij mentaal beschadigd. Dat zijn de feiten. Ik heb het ongelofelijk moeilijk gehad. Ik ben daar later ook voor in therapie geweest. Ik ben beschadigd door wat de kerk heeft geprobeerd. En ik was pas 15 jaar. Maar ik begrijp het enigszins ook. En dat vind ik lastig. Toen ik in dat wereldje zat en zo’n theorie aanhoorde, vond ik dat best aannemelijk. Ze hadden echt het beste met mij voor", sluit Ramon af.

Nieuwe wet

Verhalen over conversietherapie zijn niet nieuw. In 2020 deden Bureau Beke en Ateno, in opdracht van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, onderzoek naar conversietherapie in Nederland. Dit naar aanleiding van een ingediende motie van Vera Bergkamp (D66), Kirsten van den Hul (PvdA) en Nevin Özütok (GroenLinks) in 2019. Uit het onderzoek blijkt dat er maar weinig zicht is op de omvang van deze praktijken, omdat het vaak buiten het zicht gebeurt. Wel is duidelijk dat deze therapieën veel psychische schade kunnen veroorzaken, met ernstige gevolgen, tot aan depressies en zelfdoding aan toe.

Hoewel de toenmalige ministers De Jonge en Grapperhaus na de conclusies van het rapport niet overtuigd waren van het nut van een verbod op conversietherapie, komt dat er mogelijk toch. Op 14 februari 2022 presenteerden D66, VVD, GroenLinks, SP, Pvda en PvdD een initiatiefwet die conversietherapie strafbaar moet stellen. In de initiatiefwet staat onder andere dat het uitvoeren van deze therapie bestraft gaat worden met een gevangenisstraf van maximaal een jaar of een geldboete die kan oplopen tot 22.500 euro.

Tweede Kamerlid voor D66 en initiatiefnemer van het wetsvoorstel, Jeanet van der Laan op de site van D66: "Middeleeuwse praktijken zoals conversietherapie, horen niet thuis in Nederland. Zeker kinderen moeten in vrijheid en veiligheid kunnen opgroeien en zichzelf kunnen zijn. Personen en organisaties die deze activiteiten aanbieden, reclame voor maken of uitvoeren worden door deze wet strafbaar. Maar belangrijker: we beschermen mensen zo veel beter tegen sociale en psychische druk."