We krijgen een opmerkelijk voicemailbericht van Huub Thoonen uit Boxmeer. ‘Ik ben gisteren ternauwernood aan de dood ontsnapt. Ik ben zowat gewurgd.’ Thoonen belt ons voor het dossier Dier en Bouw nadat hij hardhandig in aanraking is gekomen met een bewoner die volgens hem de Wet natuurbescherming overtreedt. Als wij hem spreken heeft Thoonen net proces-verbaal laten opmaken bij de politie: ‘Ik heb aangifte gedaan van mishandeling.’
Wat is er aan de hand?
Thoonen zet zich al jaren in voor terugkeer van de steenuil, een wettelijk beschermde diersoort, waarvan naar schatting 7000 tot 9000 broedparen in Nederland leven. Hij is actief voor de Vogelwerkgroep Boxmeer en omstreken en maakt nestkasten voor steenuilen. Die plaatst hij vaak bij particulieren in de tuin. De kastjes worden regelmatig gebruikt door steenuilen om een nest in te bouwen. Thoonen: ‘In 1988 waren hier nog maar 3 broedpaartjes en nu zijn het er 85.’
Tot zover het goede nieuws, want diezelfde steenuil is nu inzet van een langlopend conflict tussen Thoonen en een boer uit het nabijgelegen dorp Sambeek. De man was op eigen grond begonnen met de bouw van woningen voor zijn zoons, volgens Thoonen midden in het leefgebied van de steenuil. Vorig jaar oktober deed hij op uitdrukkelijk verzoek van een bewoner waar een nestkast hing daarvan melding bij de NVWA, de Nederlandse Voedsel- en Waren Autoriteit. Dit is de dienst van het Ministerie van Economische Zaken, die tot 1 januari 2017 over de handhaving van de toenmalige Flora- en Faunawet ging. Volgens de bewoner met de nestkast is de melding bij de NVWA niet op zijn verzoek, maar op eigen initiatief van Thoonen gedaan.
Geen ontheffing
Thoonen kent de man al langer. ‘We hadden altijd een goede verstandhouding. Hij had zelfs een nestkastje voor steenuilen van mij in de tuin. En ook een nestkastje voor torenvalken.’ Maar na de melding van Thoonen slaat de stemming om. ‘Hij had geen ontheffing aangevraagd voor de bouwplannen en ik heb toen de gemeente ingelicht omdat de bouw van die woningen aantasting is van het leefgebied van het uiltje.’ Zo’n ontheffing is nodig als er een vermoeden is dat er beschermde dieren voorkomen in de omgeving van een bouwplaats.
Sinds de nieuwe Wet natuurbescherming 1 januari 2017 is ingegaan, bepalen provincies in plaats van de rijksoverheid wat wel en niet mag in de natuur. Inmiddels is niet langer de NVWA, maar de Omgevingsdienst Brabant Noord (ODBN) verantwoordelijk voor de handhaving in Boxmeer en omgeving. Thoonen: ‘De Omgevingsdienst heeft 3 of 4 waarschuwingen gegeven aan de zonen van de boer, maar die werden genegeerd en de boer ging gewoon verder met de bouw.’ De verhoudingen werden er intussen niet beter op. Thoonen:
‘In het voorjaar heeft hij geprobeerd mij van de weg te rijden en heeft hij mij telefonisch bedreigd.’
Mediation mislukt
‘Ik heb geprobeerd met mediation het conflict op te lossen en dat leek ook te lukken. Er was al een gesprek gepland op het politiebureau, maar de boer zei op het laatste moment af.‘ Omdat de man doorging met de bouw werd hem afgelopen april een dwangsom van 5000 euro door ODBN opgelegd. Hij moest de bouw tijdens het broedseizoen stopzetten. Dat zette nog meer kwaad bloed. Vorige week ging Thoonen naar zijn huis om te kijken of de boer de nestkast had weggehaald als vergeldingsmaatregel. Daar trof hij de man. ‘Toen hij mij zag stapte hij van de tractor af en riep: ‘Ik maak je af, maak dat je hier wegkomt.’ Hij greep me naar mijn keel. Thoonen vluchtte naar de buren die de politie belden, die snel ter plaatse was. ‘Het bloed stroomde uit mijn oor en mijn hele schouder is ontwricht.’
Handhaving
Thoonen voelt zich verantwoordelijk voor de bescherming van steenuilen. ‘Die uiltjes kunnen niet praten. Als ik dat niet doe, doet niemand het!’ Het grootste probleem vindt hij het gebrek aan handhaving. ‘Er wordt gewoon níet gehandhaafd! De politie komt niet en de handhavers van de gemeente ook niet. Ze zijn traag en laks op het gebied van handhaven.
Wij zijn benieuwd naar de kant van het verhaal van de boer uit Sambeek. Die was op het moment van publicatie niet bereikbaar voor een reactie. Wij spraken wél met zijn vrouw. Het enige wat ze er op dit moment over kwijt wil:
‘Wij wisten niet dat er een steenuilenkastje hangt bij de buren. Wij hebben gewoon een vergunning gekregen. Hij had veel eerder naar ons toe kunnen komen en dan hadden we over de uiltjes kunnen overleggen. Meneer zegt dat hij niet wist van wie de grond was. Maar hij woont hier 2 kilometer vandaan en kent de buren die een kastje hebben met steenuilen. Daar had ie zo kunnen vragen van wie de grond is.’
Reactie van Thoonen: 'Hoe had ik kunnen weten dat het grond was van deze boer? Naar aanleiding van mijn melding kreeg ik een brief en daar stond een adres in Nijmegen in genoemd. Ik dacht dus dat iemand uit Nijmegen de woningen liet bouwen. Ik wist niet dat dat een zoon van de boer was.'
Volgens de vrouw bereikt Thoonen juist het tegendeel. Hij zou mensen in het dorp afschrikken door zich zo fanatiek in te zetten voor de steenuilen. Er zijn namelijk meer mensen die woningen willen bouwen. En een bouwstop kan grote financiële consequenties hebben. ‘Hij maakt het kapot voor die uilen. Je jaagt meer dieren weg zo, want de mensen in het dorp zeggen: Ik hoef zo’n kast niet meer.’
