Op de basisschool krijgen de meeste kinderen al vanaf groep 3 toetsen die lijken op hun eindtoets: die moeten een indicatie geven van het toekomstige schooladvies. In een zogenaamd leerlingvolgsysteem – zo’n systeem is verplicht in het primair onderwijs – worden de resultaten bijgehouden en vergeleken met die van leeftijdsgenoten. Kinderen worden verdeeld over vijf niveaus, die vaak leidend zijn voor het uiteindelijke schooladvies.

De mentale druk loopt mede hierdoor elk jaar op, zo blijkt uit onderzoek. Sommige kinderen worden jaar na jaar geconfronteerd met lage resultaten. Het zelfvertrouwen kan hierdoor een flinke deuk krijgen. Dit was ook bij Becca het geval. "Ik had vrienden die wel goede cijfers haalden, terwijl ik steeds een lijst met rode cijfers kreeg. Dat was niet fijn. Waarom zou ik het nog doen als het toch geen goede resultaten geeft?"

Schooladvies gebaseerd op toetsscores 

De ouders van Becca hadden het gevoel dat de toetsresultaten niet klopten, omdat ze thuis zagen dat Becca zich ontwikkelde door wat extra aandacht. "We gaven haar boeken die haar interesseerden, en toen kwam ze tot lezen. Ze pakte ineens boeken over de Griekse mythologie." Toch krijgt ze uiteindelijk in groep 8 het laagste schooladvies: vmbo basis. "School trok die conclusie, want de Cito-toetsen geven aan dat je dat niveau hebt. Dus dan ga je ernaartoe."

Volgens het Cito, een van de bekendste organisaties voor het ontwikkelen en afnemen van toetsen, is het doel van de tussentijdse toetsen op de basisschool om leerlingen te volgen en te signaleren of er extra hulp nodig is. De toetsen zijn dus niet bedoeld voor het schooladvies, maar worden door scholen daar wel vaak voor gebruikt. Sommige kinderen worden daarom door hun ouders naar bijles gestuurd. Hier leren kinderen om hoger te scoren op de toetsen. Ook dat kan negatieve gevolgen hebben: een kind kan op een verkeerd niveau terechtkomen, waardoor het op de middelbare school opnieuw met slechte resultaten zit en mogelijk moet afstromen.

"Kinderen willen het goed doen, geen fouten maken, niet falen. Ze zijn vrijwel continu aan het vergelijken met klasgenoten hoe zij scoren en willen niet afwijken. Dat geldt denk ik net zo goed voor volwassenen, maar kinderen leggen we continu langs de meetlat", aldus de moeder van Becca. Omdat haar ouders aan de bel trokken, ging Becca uiteindelijk naar een mavo/havo-brugklas. Dat bleek bij haar te passen. De spanning verdween, en Becca heeft inmiddels haar diploma binnen.

De volledige naam van Becca is op de redactie bekend.

Meer weten over de effecten van toetsstress? Kijk hieronder onze uitzending: