“Dit is het hoekje van Esther, dat is speciaal.” Suus staat voor het kleine altaar in haar huis dat ze inrichtte om haar dochter, Esther Paul, te herdenken. Op een witte schouw is een foto van haar te zien, naast een glazen stolp waarin een portemonnee van krokodillenleer en een paspoort liggen. “Daar ben ik wel blij mee, dat ik nog iets tastbaars heb van haar.” Toch keek Suus nooit eerder in de portemonnee, maar voor Pointer maakt ze een uitzondering. Als een soort tijdscapsule verschijnen er pasjes en bonnetjes uit 2017, waaronder van een tripje naar de supermarkt 9 dagen voor Esthers dood.

Nooit iemand veroordeeld

Pointer is bij Suus op bezoek vanwege de nieuwe podcast ‘Ik heb levenslang’, waarin de verhalen van nabestaanden en slachtoffers van ernstige geweldsmisdrijven centraal staan. Zij voelen zich vaak in de kou gezet, in de steek gelaten, alleen met hun verschrikkelijke herinneringen en verdriet. Suus is een van deze nabestaanden. Bijna 8 jaar geleden, op 30 april 2017, werd haar dochter vermoord, maar nooit werd er iemand veroordeeld. Hoewel er wel verdachten in beeld zijn geweest, zijn zij ook snel weer vrijgelaten wegens gebrek aan bewijs.

Zo zat Esther ondergedoken op een camping vanwege bedreigingen door haar ex Frank, met wie ze kort daarvoor een roerige relatie verbrak. Zowel haar ex, als de eigenaar van het vakantiehuisje en zijn schoonzoon, zijn gehoord. “Maar dat ze weer waren vrijgelaten, moesten we horen via de media”, aldus Suus.

Eén vinkje

“De avond van haar dood heb ik Esther nog een appje gestuurd, omdat ik wist dat ze die dag had afgesproken met haar ex-partner,” vertelt ze. “Frank had haar eerder ook al eens bedreigd, dus ik wilde weten hoe het gesprek was verlopen. Maar ik kreeg maar één vinkje te zien, en dacht: dat is niet goed.” Na een nacht slecht slapen, gaat haar zoon René de volgende dag naar het politiebureau om Esther als vermist op te geven.

Maar als Suus ’s middags de televisie aanzet en op het nieuws hoort dat er een vrouw in het Veluwemeer is gevonden, denkt ze direct: dat is Esther. Haar zoon bevestigt een paar uur later haar vermoeden. “In een soort trance bleef ik steeds opnieuw kijken naar de nieuwsbeelden.”

Niks zeggen tegen buitenwereld

In de dagen nadat Esther was gevonden, mochten de nabestaanden volgens Suus niks tegen de buitenwereld zeggen. “In verband met het lopende moordonderzoek.” Ook kreeg René, Esthers broer, zonder waarschuwing van de begrafenisondernemer een foto van haar lichaam onder ogen. “Dat was traumatisch voor hem, slachtofferhulp was daar ook heel boos over”, vertelt Suus.

De familie heeft ook liever niet dat Frank Esthers crematie bijwoont, omdat ze hem verdenken van haar moord. Achteraf gaat namelijk het verhaal rond dat Esther om het leven is gebracht, omdat ze tipgever was voor twee No Surrender-leden die een overval pleegde bij Franks moeder, waar hij grote bedragen cash-geld bewaarde. Hard bewijs is voor die theorie echter nooit geleverd. “Franks zat destijds voor een ander delict vast in de gevangenis, dus moesten wij expliciet toestemming geven voor zijn aanwezigheid bij de crematie. Dat hebben we niet gedaan. Achteraf bleek dat hij gewoon achter in de zaal zat, omdat de politie de situatie ‘niet wilde laten escaleren’.”

Nabestaanden slecht geholpen

En zo zijn er een heleboel dingen waar de familie Joosten als nabestaanden tegenaan liep. De politie wilde bijvoorbeeld kort na de moord ook graag de telefoon van Suus bekijken. “Ze hebben toen de appjes, foto’s en video’s die Esther en ik naar elkaar hadden verstuurd van mijn telefoon gehaald en gewist. Terwijl dat het enige was wat ik nog van haar had. Daar ben ik tot de dag van vandaag heel verdrietig en boos over.” Uiteindelijk kreeg Suus wel drie grote enveloppen vol uitgeprinte appjes terug, maar de rest is ze voor altijd kwijt.

De tekst loopt verder onder de video.

Ook maken nabestaanden vaak kosten en schulden, die ze zonder de dood of vermissing van een familielid niet hadden gemaakt. Zoals een studieschuld voor het niet afmaken van een studie, de kosten van een crematie of inkomsten verliezen als zzp’er omdat je niet kunt werken tijdens politieverhoren. Zaken die na een veroordeling van een dader geregeld worden, omdat er dan een schadevergoeding geëist kan worden. In zaken die niet worden opgelost, zoals de moord op Esther, is dat anders. “We hebben al deze kosten zelf moeten betalen. Achteraf was er wel een potje van het Schadefonds, maar dat heeft een paar jaar geduurd. En mijn kleindochter moest anderhalf jaar wachten op psychologische hulp. We hadden zo graag begeleiding gehad tijdens dat traject, nu stonden we er helemaal alleen voor.”

Uitschot

De zaak is inmiddels een cold case geworden, maar nog niet overgeheveld naar het cold case team van de politie. Suus vindt dat juist nabestaanden van cold cases en vermissingen slecht worden geholpen. “Als een wormvormig aanhangsel, wij zijn het uitschot van de nabestaanden. Zo voelt dat voor ons. Alsof onze kinderen en geliefden niet belangrijk zijn, we voelen ons niet gezien.”

Ze is kritisch op het feit dat ze in de afgelopen 5 jaar weinig hoorde van politie en justitie. “Ik bel zelf om de zoveel tijd naar het cold case team.” Esthers dossier ligt nu op de plank, maar Suus zou graag zien dat de politie de zaak weer actief gaat oppakken. Desnoods wil ze dat afdwingen bij een rechter.

Aanpak cold-cases

Een van de problemen bij de aanpak van cold cases is dat iedere politieregio zijn eigen aanpak kent. Van de 10 cold case-teams in Nederland zijn sommigen groot genoeg om zelfstandig onderzoek te kunnen doen, terwijl anderen alleen onderzoeken kunnen aandragen bij reguliere teams. De politie geeft aan dat er momenteel ongeveer 1350 zaken als cold-case worden aangeduid. Sinds 2018 zijn zo’n 30 zaken daarvan opgelost. Een eenduidige landelijke lijn om zaken op te pakken, zoals beloofd in 2020, is er nog steeds niet.