In de jaren na 2015 vluchtten de broers -alle drie afzonderlijk- voor de militaire dienstplicht in de Syrische oorlog. De Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) besloot in 2019 dat de ouders niet mochten nareizen en ondanks dat de rechtbank de jongens in 2021 al gelijk gaf toen zij in beroep gingen, houdt de IND voet bij stuk.

Tegenstrijdig beleid

Ahmad probeert aanspraak te maken op het jongvolwassenenbeleid in het vreemdelingenrecht om zijn ouders naar Nederland te halen. Dat beleid is in het leven geroepen voor meerderjarige kinderen van 18 tot 25 jaar, die leven als minderjarige. Om onder het beleid te vallen, moeten jongvolwassenen óf kunnen aantonen dat ze nog steeds afhankelijk zijn van hun ouders, een gezinsband met hen vormen, niet in hun eigen onderhoud kunnen voorzien en geen zelfstandig gezin hebben, óf dat er sprake is van een meer dan normale afhankelijkheidsrelatie met de ouders. In eerste instantie werd Ahmad verteld dat hij door een bijbaantje dat hij in Syrië had niet aan alle eisen voldeed, maar later stelde de IND vast dat hij wél aan alle eisen voldoet. Bovendien constateerde een psycholoog dat hij ernstig psychisch leidt onder het gemis van zijn ouders en dus - meer dan gebruikelijk - afhankelijk van hen is.

Toch zijn de broers er daarmee nog niet. Bij iedereen die in principe onder het jongvolwassenenbeleid valt, maakt de IND namelijk ook nog een belangenafweging. Daarin wordt het belang van de jongvolwassene om zijn ouders over te laten komen, afgezet tegen het belang van de Nederlandse staat om de ouders níét over te laten komen. In het geval van Ahmad besloot de IND dat het economisch belang van de Nederlandse staat zwaarder weegt. Overwogen werd onder meer dat de broers niet in het onderhoud van de ouders kunnen voorzien en de ouders hier dus aanspraak zullen maken op huisvesting en een bijstandsuitkering.

Advocaat van de broers Liesbeth Siers ziet in de redenatie van de IND een tegenstrijdigheid. Siers: “In de eerste plaats eis je van jongvolwassenen dat ze afhankelijk zijn van hun ouders en dus niet mogen werken en vervolgens ga je iemand er juist op afrekenen dat diegene niet werkt en niet voor zijn ouders kan zorgen.” Volgens Siers is deze casus typerend voor de manier waarop de IND het jongvolwassenenbeleid implementeert. Het is volgens haar altijd erg onduidelijk welke omstandigheden precies worden meegenomen in de belangenafweging en hoe zwaar die wegen.

De advocaat ging in beroep tegen het besluit van de IND en kreeg gelijk bij de rechtbank en de Raad van State. Maar ook dat betekent nog niet dat de zaak afgedaan is. De rechtbank en de Raad van State namen niet zelf een beslissing, maar stuurden de zaak terug naar de IND. De IND nam opnieuw een negatief besluit over het hierheen halen van de ouders, waarop de advocaat opnieuw in beroep ging.

Leven staat stil

Ondertussen is er bijna 4 jaar verstreken en staat het leven van de drie broers stil. Vooral Ahmad mist zijn ouders erg. Hij is depressief en heeft een posttraumatische stressstoornis. Hussam en Khaled slapen bijna elke nacht bij Ahmad, omdat hij veel last heeft van nachtmerries. Hussam: “Hij kan nooit voor vier uur slapen.” Ook bij afspraken met de gemeente, de IND en andere instanties kan Ahmad niet zonder de steun van zijn broers. Hussam studeerde in Syrië aan de universiteit en startte in Nederland een mbo-opleiding in de ICT, maar daar is hij tijdelijk mee gestopt. Het was niet te combineren met de zorg voor zijn broertje.

Het contact tussen de broers en hun ouders is lastig. De ouders hebben in Syrië slechts twee keer per dag elektriciteit op steeds verschillende momenten, dus de jongens zijn afhankelijk van wanneer de ouders hen bellen. Teruggaan naar Syrië is geen optie voor de broers. Het is daar nog steeds oorlog en de jongens zullen bij terugkeer gezien worden als dienstweigeraars en daarom gevangenisstraf krijgen of erger. Ook de ouders leiden onder het gemis van hun zoons. Hussam vertelt: “Elk jaar met Moederdag hoopt mijn moeder dat ze iets van de IND krijgt. Dat we weer kunnen samenwonen met ons allemaal.”

Slepende procedures

Siers is stellig over situaties zoals die van de broers: “Dat hele jongvolwassenenbeleid is eigenlijk een wassen neus, want in de praktijk kun je er helemaal geen gebruik van maken.” Uit jurisprudentie en ervaringen van andere advocaten maakt ze op dat de IND maar zelden positief besluit op aanvragen om gebruik te maken van het jongvolwassenenbeleid om ouders na te laten reizen. Vaak loopt het stuk op de belangenafweging.

Advocaat Elles Besselsen nuanceert dit enigszins. Volgens haar is het niet zo dat de IND dit soort aanvragen per definitie afwijst. “Er is sprake van willekeur, maar deze aanvragen worden bij kennismigrantengezinnen regelmatig ingewilligd”, zegt Besselsen. Ze is het met Siers eens dat het vaak onduidelijk is wat de doorslaggevende factor is om in te willigen of af te wijzen. Besselsen: “Als een aanvraag wordt ingewilligd, wordt dit niet gemotiveerd.” Bij afwijzingen ziet ze het net als Siers vaak misgaan in de belangenafweging. “Er zijn dan maar twee redenen die de IND standaard geeft: het beperkte Nederlandse toelatingsbeleid en het economisch belang van de Nederlandse staat.” Besselsen stelt: “Naar mijn mening kunnen deze belangen niet zwaarder wegen dan het belang van het betrokken kind als is vastgesteld dat het jongvolwassenbeleid van toepassing is.”

Siers ziet wel dat rechters en de Raad van State, waar vreemdelingen in (hoger) beroep kunnen gaan tegen de IND, de IND er regelmatig op wijzen dat ze uitspraken rondom het jongvolwassenenbeleid niet genoeg motiveren. Alleen die zaken gaan dan weer terug naar de IND. Die moet dan opnieuw een besluit nemen, dat ook weer negatief uit kan vallen en waar de vreemdeling dan weer opnieuw tegen in beroep moet gaan. Zo komen jongvolwassenen als Ahmad en zijn broers in slepende procedures terecht. Siers: “Het duurt gewoon heel erg lang en niemand neemt verantwoordelijkheid.”

Dromen

Ahmad, Hussam en Khaled wachten nu nog op de uitspraak van de rechter bij wie ze in beroep gingen tegen het tweede besluit van de IND. Advocaat Siers heeft goede hoop. “Ik verwacht wel een positieve beslissing omdat de IND veel te kort door de bocht is gegaan”, zegt ze.

De broers beseffen zich inmiddels wel dat de zaak nog steeds niet afgedaan is als ze deze keer winnen. Hussam: “We lopen in cirkels. De zaak gaat naar de IND, dan naar de rechtbank en dan weer naar de IND. Zo doen we het nu al drie keer.”

Toch dromen de jongens nog over hun toekomst in Nederland, samen met hun ouders. Ahmad wil elektricien worden en Hussam wil verder leren als ICT’er. Khaled was in Syrië kapper. Zijn kappersspullen heeft hij nog steeds.

In een reactie op dit artikel laat Mijke Bol, woordvoerder van de IND, weten: "Het jongvolwassenenbeleid waarover in dit artikel geschreven wordt bevat regels over het vaststellen van een gezinsleven tussen de jongvolwassene en zijn ouder, als bedoeld in artikel 8 EVRM. Om vast te stellen of iemand in Nederland kan verblijven wordt ook een belangenafweging gemaakt die voortkomt uit artikel 8 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Dit is geen Nederlands of door de IND vastgesteld beleid. De belangenafweging is altijd volledig toegesneden op de individuele situatie en verschilt per zaak. In de belangenafweging wordt onder meer rekening gehouden met de leeftijd van de jongvolwassene en de mate waarin hij zelfstandig is of kan worden geacht. Meer informatie over het vaststellen van een gezinsleven en het maken van een belangenafweging staat in openbare werkinstructie WI 2020/16 op de website van de IND. De IND kan niet ingaan op de specifieke zaak van de drie Syrische broers in dit artikel."

Meer weten over dit onderwerp? Bekijk hier de uitzending 'Hoe menselijk is ons vreemdelingenbeleid?'