Volgens Ekann krijgen bijvoorbeeld kinderen in de crisisnoodopvang niet altijd toegang tot de juiste zorg, als dat niet vanaf dag 1 georganiseerd is. Baauw: “Ouders weten niet altijd waar ze terechtkunnen. Wij krijgen meldingen binnen waarbij de zorg te laat op gang is gebracht, als gevolg waarvan een kind levenslange gezondheidsschade heeft opgelopen of zelfs is overleden.”

In Nederland wonen momenteel 16.000 minderjarige kinderen in een asielzoekerscentrum, van wie een groot deel in de noodopvang. De omstandigheden zijn daar vaak niet goed voor kinderen, constateert onder meer de Inspectie voor de Gezondheidszorg en Jeugd bij herhaling. De gebouwen zijn vaak ongeschikt voor het huisvesten van kinderen. Het is er onveilig en onrustig, zegt de Inspectie.

Nu wijst het expertisecentrum voor kinderartsen erop dat het systeem zo gebrekkig is ingericht dat zieke kinderen niet tijdig de zorg krijgen die ze nodig hebben. “De 40 meldingen die bij het Ekann zijn binnenkomen, zijn slechts het topje van de ijsberg', zegt Baauw. “We zien dat vluchtelingenkinderen in de crisisnoodopvang steeds meer tussen wal en schip komen te vallen.”

Luister naar de uitzending van Niels Heithuis en Klaas den Tek:

Ernstig ondervoed

Anne van Els is kinderarts in het Bravis ziekenhuis in Bergen op Zoom. Ook zij ziet dat vluchtelingenkinderen met ernstige gezondheidsproblemen vaak te laat op haar spreekuur terechtkomen. “Ik had een jongen die ernstig ondervoed was en al een half jaar in een opvangcentrum in Nederland verbleef. Pas toen zijn gezondheidsproblemen door iemand werden opgemerkt, werd hij doorverwezen. Maar het heeft dus lang geduurd voordat hij de nodige hulp kreeg.”

Het Centraal Opvangorgaan Asielzoekers, COA, wijst erop dat het in de eerste plaats de verantwoordelijkheid is van ouders om te signaleren dat hun kind zorg nodig heeft. Zij kunnen dat melden bij een medewerker van het COA, die een ‘gidsfunctie’ hebben. ‘De medewerkers zeggen dan dat ze de praktijklijn van Gezondheidszorg Asielzoekers (GZA) moeten bellen.”

Crísisnoodopvang is de verantwoordelijkheid van gemeenten. Een woordvoerder van de Vereniging Nederlandse Gemeenten zei inhoudelijk niet te kunnen reageren omdat ‘zicht ontbreekt’ op de problematiek in elke gemeente.

‘Verhuizingen bron van alle ellende’

Ekann constateert ook dat kinderartsen hun patiënten kwijtraken door de vele verhuizingen die er zijn. Ruim 7000 kinderen worden jaarlijks een of meer keer verkast naar een andere asiellocatie. Behandelend kinderartsen worden niet altijd op de hoogte gebracht van de verhuizing, waardoor een behandeling stopt of weer opnieuw moet worden opgestart.

Kinderarts Van Els maakte mee dat een cliënt opeens niet meer op haar spreekuur verscheen, na een verhuizing naar een ander AZC buiten haar medeweten. Het ging om een meisje met een onderliggend genetisch syndroom. “Ik heb uiteindelijk moeten traceren in welke AZC ze zat en daar de medische zorg in moeten schakelen. Maar ja, dit is dubbele zorg, want het kind was al bij mij onder controle. Moet je er dan zelf als kinderarts achteraan? Ik denk dat niet Iedereen dat doet, omdat we er simpelweg niet altijd de tijd voor hebben of de middelen.”

Het Centraal Opvangorgaan Asielzoekers, COA, wijst erop dat het doorgeven van een adreswijziging de verantwoordelijkheid is van de ouders. “Wij mogen dat vanuit COA niet doen vanwege privacyregels. Wij kunnen de bewoners daarin wel ondersteunen.”

Maar volgens Ekann weten asielzoekers vaak niet waar ze precies met hun kinderen moeten aankloppen. “De mensen hebben vaak trauma's. Ze hebben begeleiding nodig als zij een ernstig ziek kind hebben, omdat ze niet weten hoe ons complexe zorgstelsel werkt. En op sommige locaties is die toegang tot zorg onvoldoende geregeld.”

Faber: Niet overal slecht

Minister Marjolein Faber van Asiel en Migratie benadrukt in een reactie dat veel ook goed gaat. “Het is niet zo dat in alle noodopvangen zaken niet op orde zijn. Er zijn ook noodopvangen die heel erg goed zijn. Natuurlijk zal iets in andere noodopvangen wel eens niet helemaal voldoen aan de minimumeis, maar we doen ons uiterste best.”

Over het grote aantal verhuizingen dat kinderen in de asielketen meemaken, zegt zij: “Er wordt wel eens verhuisd, maar de groep die minder dan drie keer verhuist is groter dan de groep die vaker verhuist.”

Intrekken Spreidingswet

Faber denkt de druk op de opvang te verlichten door de komst van nieuwe asielzoekers te verminderen. Tegen de zin van COA wil ze de Spreidingswet intrekken, die gemeenten verplicht om asielzoekers op te nemen. COA-bestuurder Kapteijns laat weten dat de spreidingswet zijn werk juist vergemakkelijkt: “Die verhuizingen zijn de bron van alle ellende. Om daarvan af te komen, hebben we stabiele locaties nodig. Daar is de Spreidingswet heel belangrijk voor. Die willen we dan ook graag behouden.”

Het EKANN pleit voor multidisciplinaire teams rond kinderen met complexe gezondheidsproblemen. Het gaat om kinderen die door verschillende zorgverleners geholpen moeten worden. “In ziekenhuizen werken we al met dit soort multidisciplinaire teams, maar waar het aan ontbreekt is de koppeling met de zorgverleners op de locaties, zoals de huisartsen en de jeugdartsen, zegt Sara Sahba, mede-oprichter van Ekann. “Stel een jongen wordt op een bungalow-park geplaatst op een gemeentelijke locatie, dan moet die gemeente ervoor zorgen dat op complexe problemen geanticipeerd wordt.”

Lang wachten op beslissing

Wat ook een rol speelt, is dat de wachttijden bij de IND, die moet besluiten of een asielverzoek wordt ingewilligd, zijn opgelopen. Op dit moment hebben 13.500 kinderen een openstaande asielaanvraag, van wie 5500 al langer dan vijftien maanden in de procedure zit. Dat blijkt uit cijfers die de IND op verzoek van Pointer heeft verstrekt.

Luister zaterdag Pointer op NPO Radio 1 om 14:00 uur